Doelen

19 december 2022

Aan welke doelen werk je bij taalbeschouwing en taalverzorging?

Op deze pagina vind je de wettelijke documenten, de kerndoelen en het Referentiekader Taal, waarin de doelen van taalbeschouwing en taalverzorging staan beschreven. Ook vind je hier de bijbehorende uitwerkingen die helpen je onderwijs vorm te geven.

Kerndoelen

In de kerndoelen voor het basisonderwijs en de kerndoelen  onderbouw voortgezet onderwijs staat beschreven wat je minimaal moet aanbieden voor taal-Nederlands. Lees hier welke kerndoelen in het basisonderwijs en onderbouw voortgezet onderwijs specifiek over taalbeschouwing en -verzorging gaan.

In het basisonderwijs gaat het om deze kerndoelen.
In de onderbouw van het voortgezet onderwijs gaat het om deze kerndoelen.

Actualisatie kerndoelen en examenprogramma's

SLO ondersteunt scholen en betrokken onderwijsorganisaties met kennis en handreikingen over basisvaardigheden. Daarnaast moeten de basisvaardigheden ook structureel goed omschreven staan in het curriculum. SLO is in opdracht van ministerie OCW gestart met de actualisatie van kerndoelen Nederlands, rekenen en wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid. Deze leergebieden zijn weliswaar breder dan de basisvaardigheden maar omvatten de basisvaardigheden wel volledig. Hierdoor wordt de opdracht aan scholen verhelderd en wordt het beheersen van basisvaardigheden structureel vastgelegd in wetgeving. Zie ook de themapagina: Actualisatie van kerndoelen en examenprogramma’s.

Referentiekader Taal

In het Referentiekader Taal lees je wat leerlingen moeten kennen en kunnen op het gebied van taalbeschouwing en -verzorging. Je vindt er een algemene omschrijving en de taken die leerlingen moeten kunnen uitvoeren. Ook vind je er de eisen waaraan een taak moet voldoen (kenmerken van de taakuitvoering). In groep 8 moet 85 procent van de leerlingen fundamenteel niveau 1F beheersen en 65 procent streefniveau 2F. Voor de basisvaardigheden is het streven dat leerlingen minimaal 2F behalen in het voortgezet onderwijs.

Leerlijnen en tussendoelen

De wettelijke curriculumdocumenten en de uitwerkingen in leerlijnen staan op Leerplan in beeld.
Ook TULE biedt zicht op de tussendoelen en leerlijnen in het po.

Leerstoflijnen basisonderwijs

Wil je op jouw school een doorgaande leerlijn taalbeschouwing? De leerstoflijnen helpen je daarbij. Ze zijn een uitwerking van het Referentiekader Taal voor het onderwijs in leesvaardigheid op de basisschool.

Leerlijn begrippen voor taalbeschouwing

De leerlijn begrippen voor taalbeschouwing helpt je bepalen wanneer je welke begrippen aan de orde stelt om over taal en taalgebruik te praten. Met deze geordende begrippenlijst kun je het domein taalbeschouwing beter afstemmen op het onderwijs in spreken, luisteren, gesprekken voeren, lezen en schrijven.

Leerdoelenkaarten 10-14 onderwijs

Op basis van het referentiekader is er voor 10-14 onderwijs een leerdoelenkaart ontwikkeld voor begrippenlijst en taalverzorging. Deze beschrijft de doorgaande leerlijn vanaf groep 5 van de basisschool tot eind havo 5. Er zijn ook leerdoelenkaarten voor lezen, schrijven en mondelinge taal.

Toelichting: Kerndoelen basisonderwijs taalbeschouwing

Kerndoel 10:
De leerlingen leren bij de doelen onder 'mondeling taalonderwijs' en 'schriftelijk taalonderwijs' strategieën te herkennen, te verwoorden, te gebruiken en te beoordelen.

Kerndoel 11:
De leerlingen leren een aantal taalkundige principes en regels. Zij kunnen in een zin het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde en delen van dat gezegde onderscheiden. De leerlingen kennen:

  • regels voor het spellen van werkwoorden;
  • regels voor het spellen van andere woorden dan werkwoorden;
  • regels voor het gebruik van leestekens.

Kerndoel 12:
De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en strategieën voor het begrijpen van voor hen onbekende woorden. Onder 'woordenschat' vallen ook begrippen die het leerlingen mogelijk maken over taal te denken en te spreken.

Toelichting: Kerndoelen onderbouw vo taalbeschouwing

Kerndoel 2:
De leerlingen leren zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leren het belang van die conventies te zien.

Kerndoel 3:
De leerlingen leren strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van hun woordenschat.

Kerndoel 10:
De leerlingen leren te reflecteren op de manier waarop zij hun taalactiviteiten uitvoeren en leren, op grond daarvan en van reacties van anderen, conclusies te trekken voor het uitvoeren van nieuwe taalactiviteiten.