Zoeken - zoekresultaten
verfijn de resultaten
Mondelinge taalvaardigheid en schrijven hebben op veel scholen minder prioriteit: er wordt relatief weinig expliciete aandacht aan deze vaardigheden besteed. Het accent ligt op lezen en taalverzorging, de goed toetsbare onderdelen. Alle taalvaardigheden zijn echter essentieel voor de taalontwikkeling en de ontwikkeling van de identiteit van leerlingen.
De taalvaardigheden versterken elkaar. Zo vergroot schrijven de leesvaardigheid van leerlingen en andersom, bijvoorbeeld door te schrijven over de teksten die je leest. En door met leerlingen in gesprek te gaan over teksten werk je aan mondelinge taalvaardigheid en vergroot je de leesvaardigheid. Dit geldt voor taal-Nederlands, maar ook zeker voor de andere leergebieden of vakken. Juist in een context waarin leerlingen vakkennis verwerven en opbouwen, ontwikkelen leerlingen hun mondelinge en schriftelijke vaardigheden.
Een taalbeleidsplan is nodig om goed taalonderwijs te ontwikkelen, waarbij alle taalvaardigheden goed tot hun recht komen. Hieronder vind je enkele bronnen die je daarbij kunnen helpen.
Stappenplan versterken basisvaardigheden taal-Nederlands
Dit stappenplan (pdf, 924 kB) helpt scholen de taalvaardigheden van leerlingen te versterken. Je analyseert met elkaar het huidige taalonderwijs, stelt een plan van aanpak op en je gaat aan de slag met de uitvoering.
Stappenplan Taalbeleid
In deze handreiking lees je hoe je als school in tien stappen een taalbeleidsplan kunt opstellen en uitvoeren.
po
Schrijfonderwijs op peil
Deze praktische handreiking voor schrijfvaardigheidsonderwijs is bedoeld voor leerkrachten van de midden- en bovenbouw van het (speciaal) basisonderwijs. De handreiking wil een impuls geven aan de inbedding van het schrijfonderwijs in het taalbeleid van de school.
Reflectiewijzer Schrijfonderwijs
Deze reflectiewijzer, in de vorm van een waaier, is voor alle scholen voor (speciaal) basisonderwijs in Nederland. Het instrument helpt schoolteams om in gesprek te gaan over het schrijfonderwijs op school.
Reflectiewijzer Mondelinge taalvaardigheid
Dit instrument helpt schoolteams om in gesprek te gaan over het mondelinge taalonderwijs op school. Aspecten die aan bod komen zijn onder andere: leerstofaanbod, didactische competenties van leraren en zicht op ontwikkeling.
vo
Handreiking voor het opstellen en uitvoeren van een taal- en leesbeleidsplan | Lezen in het vmbo
In deze handreiking lees je hoe je als school een taal- en leesbeleidsplan kunt opstellen en uitvoeren.
Mondelinge taalvaardigheid: van ondergeschoven kindje naar motiverend onderdeel van het curriculum
Presenteren, debatteren, meningen uitwisselen in gesprekken: stuk voor stuk zijn het belangrijke vaardigheden om mee te kunnen komen in het onderwijs en in de samenleving. In dit artikel lees je hoe docenten van het Calvijn College in Goes inzetten op een stevige doorlopende leerlijn mondelinge taalvaardigheid in het voortgezet onderwijs.
Handboek Taalgericht vakonderwijs
Een handboek vol didactische tips voor docenten en anderen in het voortgezet onderwijs die zich bezighouden met taalbeleid.
Niet elke leerling leert op dezelfde manier of in hetzelfde tempo. Iedere leerkracht zal de verschillende niveaus in zijn eigen klas herkennen. Om leerlingen zo optimaal mogelijk te laten leren, is het nodig om een passend reken-wiskundeaanbod te bieden.
Hieronder gaan we in op twee doelgroepen aan verschillende kanten van het spectrum: de zwakke rekenaars en de (potentieel) hoogpresterende leerlingen.
Zwakke rekenaars
Zwakke rekenaars hebben vaak op onderdelen nog extra of langduriger oefening nodig. Ook zijn er vaak onderdelen van het rekenen waar ze nog niet het gewenste niveau hebben bereikt.
Voor sommige scholen zijn de ambities voor de te behalen referentieniveaus 1F (85%) en 1S (65%) einde basisschool te hoog. Om voor jouw school ambitieuze en realistische schooldoelen te bepalen, kun je de handreiking van de PO-Raad raadplegen. Het stappenplan in de handreiking helpt je bij het formuleren van schooleigen doelen.
Passende perspectieven
Passende perspectieven biedt leerlijnoverzichten, doelenlijsten en suggesties voor leerlingen die in het po of s(b)o het referentieniveau 1F bij rekenen niet dreigen te gaan halen. Ook voor het praktijkonderwijs en vmbo bb/kb zijn leerlijnoverzichten en doelenlijsten ontwikkeld richting referentieniveau 1F/2F. De materialen helpen de leerkrachten bij het maken van keuzes in het aanbod, zodat leerlingen de onderwijstijd optimaal benutten om te werken aan de basisvaardigheden van rekenen-wiskunde.
(Potentieel) hoogpresterende leerlingen bij rekenen-wiskunde
Een zorg bij basisvaardigheden is dat er vaak te weinig uitdaging is voor leerlingen die meer aankunnen. Veel leerlingen halen het basisniveau, maar blijven daar hangen. Er wordt (te) weinig gestreefd naar hogere prestaties.
Informatie hierover is te vinden in deze artikelen:
- De sterke rekenaar zit dikwijls op de gang. Aandacht voor de zwakke rekenaar gaat voor.
- Reken-wiskundeonderwijs voor (potentieel) hoogpresterende basisschoolleerlingen.
Meer concrete tips voor onderwijs aan hoogpresterende leerlingen vind je in de volgende artikelen:
Op de meeste scholen staat rekenen-wiskunde elke dag op het programma. Het gaat ten slotte over een basisvaardigheid waar veel aandacht voor nodig is in het onderwijs. Emoties kunnen daarbij veel invloed hebben op het leren van leerlingen. Waar rekenangst een serieus en belemmerend probleem kan zijn bij het leren rekenen, kan rekenplezier juist enorm helpen. Twee uitersten dus, om heel serieus te nemen bij het leren van basisvaardigheden rekenen-wiskunde.
Rekenangst en wiskundeangst
Er is en wordt veel onderzoek gedaan naar rekenangst en wiskundeangst. Inzichten daaruit laten zien dat angst de prestaties beïnvloedt, én andersom. Het werkgeheugen speelt hierin een grote rol. Om de cirkel te doorbreken zijn succeservaringen heel belangrijk. Als leerkracht kun je daarin een centrale rol spelen.
Rekenangst: je kan er wat tegen doen!
Lukt het jou om je rekenles steeds weer zo in te richten dat ook je rekenangstige leerlingen gemotiveerd en actief leren? Hoe creëer je perspectief zodat juist deze onzekere leerlingen open en onbevangen aan een rekenopdracht beginnen, hun rekenvaardigheden uitbreiden en weer plezier beleven? Hoe vermijd je rekenangst en op welke manier kun je deze angst reduceren of zelfs wegnemen? Lees het artikel Rekenangst: je kan er wat tegen doen! (pdf, 11 MB).
Reken- en wiskundeplezier
Als je ergens plezier in hebt, leer je makkelijker. Rekenen en wiskunde kennen veel verschillende onderdelen die geleerd moeten worden, die op het eerste gezicht niet allemaal even 'plezierig’ lijken. Oefenen is daarbij een belangrijk onderdeel waar veel tijd in gaat zitten. Toch zijn er veel mogelijkheden om rekenen en wiskunde op een leuke manier aan te bieden. We doen hieronder twee suggesties:
Grote Rekendag
Elk jaar wordt De Grote Rekendag georganiseerd, waarvoor speciaal thematisch materiaal wordt ontwikkeld. Rekenen-wiskunde wordt daarbij op een andere manier aangeboden. Onderzoekend en speels leren staan centraal. Uit ervaring blijkt dat leerlingen zo'n dag veel plezier hebben en vaak niet beseffen dat dit ook rekenen is. Vaker die koppeling leggen, kan leiden tot meer rekenplezier. Meer over De Grote Rekendag:
Met plezier oefenen via rekenspelletjes
Veel leerlingen beleven plezier aan het spelen van spelletjes. Spellen bieden de mogelijkheid om te werken aan basisvaardigheden van rekenen-wiskunde. Op verschillende manieren, niveaus en onderwerpen. Zo werk je met leerlingen zowel aan kennis, inzicht als vaardigheden.
Op onderstaande websites vind je informatie over hoe je rekenspelletjes kunt inzetten:
- Spel in de rekenles: beschrijving van spellen ter ondersteuning van het rekenen in het basisonderwijs
- Rondjerekenspel: inspiratie om rekenspellen in de lessen te gebruiken
Bij rekenen-wiskunde zijn zowel vaardigheden, kennis als inzichten belangrijk. De vaardigheid van het kunnen uitvoeren van bewerkingen als optellen en aftrekken zijn heel belangrijk, maar daar ligt ook weer basiskennis aan ten grondslag. Beiden zijn nodig om rekenen-wiskunde op de basisschool te kunnen leren én te kunnen gebruiken ook in andere vakken, in het vervolgonderwijs en in de maatschappij. Bij het werken aan de basisvaardigheden rekenen-wiskunde is het noodzakelijk om dit niet smal op te vatten en vooral ook aandacht te hebben voor essentiële inzichten. In een artikel over basisvaardigheden rekenen-wiskunde in Volgens Bartjens illustreren de auteurs wat er allemaal bij basisvaardigheden rekenen-wiskunde hoort.
Door in andere vakken zichtbaar gebruik te maken van rekenen en wiskunde, wordt voor leerlingen duidelijker hoe je met rekenen-wiskunde bezig kunt zijn en hoe breed de mogelijkheden zijn. Bij vrijwel alle vakken zijn er mogelijkheden om rekenen-wiskunde (expliciet) te gebruiken.
Rekenen in andere vakken
Wat komt er bij kijken om binnen de school het rekenonderwijs bij verschillende vakken onder te brengen? Wat zijn de aandachtspunten? Met Rekenen in andere vakken bieden we een overzicht van werkwijzen en voorbeelden om met dit thema aan de slag gaan. De informatie is bedoeld voor (reken)coördinatoren, schoolleiding en betrokken docenten die zich inzetten om rekenen en wiskunde te verbinden met andere vakken.
Samenhang rekenen-wiskunde met ander leergebieden
Andere leergebieden bieden vaak realistische en authentieke contexten om rekenen en wiskunde toe te passen. Hoe meer contexten betekenis hebben voor leerlingen, des te meer betekenis krijgen rekenen en wiskunde voor hen. De SLO-webpagina’s over samenhang met andere leergebieden geven bredere informatie en achtergronden over verschillende aspecten van het verbinden van rekenen en wiskunde met andere onderwijsactiviteiten.
Vakoverstijgend rekenen in 3 havo-vwo (vo)
Veel leerlingen in leerjaar 3 hebben moeite met basisrekenenvaardigheden, zoals rekenen met procenten en verhoudingen. Het project Vakoverstijgend Rekenen biedt gratis lesmateriaal voor de vakken wiskunde, natuurkunde, economie en scheikunde. De aanpak van dit project is erg overzichtelijk (gebaseerd op de verhoudingstabel), waardoor leerlingen snappen wat ze aan het berekenen zijn. Die aanpak blijkt in veel situaties goed te werken, en als meerdere vakken dezelfde aanpak gebruiken krijgen leerlingen in 3 havo-vwo meer plezier in rekenen, en worden de resultaten beter. Het doel van het project is dat alle leerlingen rekenniveau 3F halen.
Het is belangrijk om toetsing en leeractiviteiten goed af te stemmen op de leerdoelen voor rekenen-wiskunde. In je onderwijs ga je uit van leerdoelen. Dat is je vertrekpunt. Je weet wat jouw leerlingen aan het einde van een schooljaar of periode moeten kennen en kunnen. Op basis daarvan bepaal je je leerdoelen. Vervolgens bedenk je op welke manier je gaat beoordelen of je leerlingen de leerdoelen hebben behaald. En je denkt na over hoe je zicht krijgt op het leerproces van je leerlingen. Tenslotte bepaal je welke activiteiten leerlingen helpen bij het bereiken van de leerdoelen.
De functie van toetsing in je onderwijs.
De positie van toetsing in je onderwijs.
Formatie evalueren in het primair onderwijs
In de publicatie Formatief evalueren in het primair onderwijs lees je wat formatief evalueren inhoudt en hoe je het kunt toepassen in je onderwijs. Ook vind je er voorbeelden uit de praktijk.
Formatief evalueren in het voortgezet onderwijs
Formatief evalueren biedt de leraar en leerlingen inzicht in het leerproces. De publicatie Formatief evalueren in het voortgezet onderwijs gaat in op wat formatief evalueren precies inhoudt en hoe de leraar het kan inpassen in de onderwijspraktijk.
Formatief evalueren rekenen-wiskunde
Formatief evalueren kun je ook goed bij rekenen-wiskunde toepassen. Belangrijk is dat je leerdoelen en bijbehorende succescriteria kunt formuleren, zodat duidelijk is wat een leerling moet doen om een volgende stap te zetten. Dat kan zowel bij leerdoelen die over leerstof gaan als bij leerdoelen die over denk- en werkwijzen gaan. Op deze pagina lees je er meer over.
Havo-scholen die deelnemen aan het doorontwikkeltraject krijgen financiële middelen om de praktijkgerichte programma’s vorm te geven en om dit te verduurzamen in de school. Hiervoor is in het voorjaar van 2023 een subsidieregeling (pdf, 608 kB) uitgewerkt. Op de site van DUS-I staat meer informatie over wanneer en hoe een havo-school zich hiervoor kan aanmelden.
Door deze praktijkroute kunnen havisten onderzoeken in hoeverre het werken in het brede educatieve domein mogelijk iets voor hen is. Ze verzamelen hiertoe generieke en vakinhoudelijke bagage maar bovenal creëren ze persoonlijke bagage voor hun verdere levensloop. Een van de belangrijkste leervragen is immers de vraag of de leerlingen door alle nieuwe ervaringen en opdrachten zélf vervolgstappen kunnen zetten. Wellicht een vervolgopleiding richting pabo of tweedegraads lerarenopleiding, of bijvoorbeeld de keuze voor de sportacademie of een studie onderwijswetenschappen.
Grondtoon van de praktijkroute havo-Educatie is het vergroten van meer zelfinzicht door het reflecteren op nieuwe praktijkervaringen (kennis en vaardigheden), bijzondere ontmoetingen en talentontwikkeling. Tijdens deze praktijkroute wordt bovenal het enthousiasme en de hands-on mentaliteit van deze leerlingen.
Havo-scholen die (willen) deelnemen aan de pilot havo Educatie of zich willen voorbereiden op deze praktijkroute kunnen gebruikmaken van de subsidieregeling (pdf, 608 kB) die hiertoe in voorjaar 2023 is uitgewerkt.
Op de site van DUS-I staat meer informatie over wanneer en hoe een havo-school zich hiervoor kan aanmelden.