Ben je op zoek naar welk ERK-niveau jouw mbo-leerlingen moeten behalen op het gebied van moderne vreemde talen? Of wil je weten hoe je het ERK kunt gebruiken voor het ontwikkelen van talenonderwijs dat is toegespitst op de beroepspraktijk? Lees hier alles over de wettelijke eisen en mogelijkheden voor het vreemdetalenonderwijs binnen het mbo en doe inspiratie op voor jouw lespraktijk.
ERK-eisen binnen het mbo
Het ERK-niveau dat je leerlingen in het mbo moeten behalen is wettelijk vastgelegd. Maar deze niveaus zijn niet bij elke opleiding en voor elke taal hetzelfde. Wat leerlingen voor een bepaalde taal moeten kunnen als het gaat om lezen, luisteren, spreken, gesprekken voeren en schrijven is voor elke beroepscontext bepaald.
De specifieke beroepsgerichte eisen vind je in de kwalificatiedossiers. Daarin staat per kwalificatie (opleiding) beschreven wat een bepaald beroep inhoudt en welke werkprocessen, kerntaken en kennis en vaardigheden daarin belangrijk zijn. Ook zie je daar wat je in welke taal precies moet kunnen. Binnen het kwalificatiedossier van een opleiding vind je het te behalen ERK-niveau in de zogenaamde ‘verantwoordingsinformatie’.
Zo moet je als zelfstandig werkende kok recepten kunnen lezen in het Engels. Ook moet je in het Engels gesprekken kunnen voeren met gasten over het eten dat je bereid hebt. Dit betekent dat je moet kunnen lezen en spreken op A2. Een manager in de horeca heeft echter meer talenkennis nodig. Hij moet in alle dagelijkse situaties goed mondeling kunnen communiceren met gasten en medewerkers. Voor Engels moet hij lezen, luisteren, spreken en gesprekken voeren op B1 en schrijven op A2. Voor deze opleiding liggen de mondelinge vaardigheden dus op een hoger niveau dan de generieke eisen die voor Engels niveau-4 zijn bepaald, oftewel A2. Naast Engels moet hij ook in een tweede moderne vreemde taal zowel mondeling als schriftelijk kunnen communiceren met gasten. Ook in die taal moet hij kunnen lezen en luisteren op niveau B1 en kunnen spreken, gesprekken voeren en schrijven op niveau A2.
Binnen de mbo-4-opleidingen heeft Engels een bijzondere positie. Voor deze taal zijn generieke mvt-eisen vastgesteld voor de doorstroom naar het hbo. Dit betekent dat alle leerlingen voor de vaardigheden lezen en luisteren het ERK-niveau B1 moeten behalen. Voor gesprekken voeren, spreken en schrijven geldt niveau A2.
Lezen en luisteren Engels worden centraal geëxamineerd. Als leerlingen voor een bepaalde opleiding meer moet kunnen dan deze generieke eisen voor Engels, dan staat dit in het kwalificatiedossier.
Keuzeruimte in het aanbod van moderne vreemde talen
Welke talen en welk ERK-niveau voor je mbo-leerlingen gelden, staat in het kwalificatiedossier van hun opleiding. Maar wat je vindt in het kwalificatiedossier zijn minimumeisen. Als onderwijsinstelling mag je zelf keuzes maken over het vreemdetalenonderwijs. Zo hebben opleidingen de ruimte om een hoger ERK-niveau te eisen dan vastgelegd in het kwalificatiedossier. Of ze kunnen meer talen aanbieden dan vereist. Dit kan via de zogenaamde keuzedelen. Denk bijvoorbeeld aan de modules Duits in het beroepsonderwijs (duitsmbo.nl) A1/A2, A2/B1 en B1/B2.
Vreemde talen leren in de beroepscontext
Talen leer je door ze te gebruiken: om te leren spreken in het Frans moet je Frans spreken. Dit doe je bij voorkeur in een situatie die lijkt op situaties waarin je de taal ook buiten de school gaat gebruiken. Voor leerlingen in het mbo is deze gebruikscontext hun beroep. Het kwalificatiedossier vormt een ideaal vertrekpunt voor het mbo-vreemdetalenonderwijs. Het geeft een beeld van beroepstaken en de talige aspecten daarin. Zo voert de manager in de horeca intern formele gesprekken en verleent service aan gasten tijdens hun verblijf.
Als talendocent in het mbo is het de kunst om van de beroepstaken beroepstaaltaken te maken. De vastgestelde ERK-niveaus en het kwalificatiedossier leveren je de input daartoe om die te ontwikkelen. Een stappenplan dat je hierbij helpt is ontwikkeld door Van Batenburg & Pennewaard (2020):
- Bepaal het beoogde ERK-niveau.
- Maak een beroepstaalprofiel.
- Formuleer (taal)leerdoelen.
- Ontwerp/selecteer bijpassende beroepstaaltaken.
Wil je meer lezen over vreemdetalenonderwijs in het mbo? De volgende publicaties helpen je verder:
- Batenburg, van E. & Pennewaard, L. (2020). Vreemdetalenonderwijs in het (v)mbo. Beroepsgericht talen leren. In: Dönszelmann, S, Beuningen, C. van, Kaal, A. & Graaff, R. de (red.). Handboek Vreemdetalendidactiek. Vertrekpunten, vaardigheden, vakinhoud. Bussum: Coutinho (p. 291-305).
- Hendrix, T., Hovens, T., Kappers, A. & Graus, J. (2012). Taalonderwijs in het mbo: Ontwikkelingen, problemen en oplossingen. Levende Talen Magazine, 99. Special.
