Afstemming met scheikunde
Een aantal namen, formules, grootheden, eenheden en begrippen moeten als vereiste scheikundige voorkennis in de hoofden van de leerlingen terecht komen.
Daarnaast is er een groot inhoudelijk raakvlak tussen biologie en scheikunde waar de samenhang tussen beide vakken tot uitdrukking komt. Door slim plannen kan daar wellicht tijdwinst geboekt worden. Ook de bij de verschillende vakken beschreven contextgebieden bieden mogelijkheden voor samenhang en afstemming.
Ontbrekende voorkennis
Leerlingen die geen scheikunde volgen, missen mogelijk de kennis die bekend verondersteld wordt bij het vak biologie in de tweede fase. De docent kan leerlingen de benodigde kennis aanreiken.
|
Namen en formules |
Grootheden en eenheden |
|
|
Begrippen
| havo | vwo |
| Atoom, molecuul, ion | Atoom, molecuul, ion, proton |
| Atoommassa | |
| Molecuulformule, structuurformule | Molecuulformule, structuurformule |
| Reagentia | |
| Reactievergelijking, evenwichtsreacties, katalysator | Reactievergelijking, evenwichtsreacties, katalysator |
| Water- of vetoplosbaar | Water- of vetoplosbaar (hydrofiel, hydrofoob), verzadiging |
| Zuren en basen, pH, indicatoren | Zuren en basen, pH, indicatoren |
| Reductor en oxidator | |
| Aminozuren, eiwitten | Aminozuren, eiwitten, peptidebinding |
| Vetten, glycerol, (on)verzadigde vetzuren | Vetten, glycerol, (on)verzadigde vetzuren |
| Koolhydraten: mono-, di- en polysachariden | Koolhydraten: mono-, di- en polysachariden |
| Waterstof- en zwavelbruggen | |
| Methaan, alcohol (ethanol) | Methaan, alcohol (ethanol) |
Raakvlak
Verder is er een groot inhoudelijk raakvlak tussen biologie en scheikunde. Hier is dus wellicht winst te behalen in de lespraktijk. Op het vwo gaat de samenhang dieper, omdat de insteek van biologie op het vwo meer moleculair gericht is dan op havo.
De belangrijkste gemeenschappelijke onderwerpen op een rij:
| havo | vwo |
| Bouw DNA | Bouw DNA |
| DNA-transcriptie | |
| Klassieke biotechnologie | Klassieke biotechnologie |
| Moderne biotechnologie | Moderne biotechnologie |
| Redox-principe (fotosynthese, chemotrofie) |
|
| Energie | |
| Energieomzetting (ATP) | kringloop van energie |
| vormen van energie | |
| overgangen van energie | |
| chemische energieomzetting (verbranding, otosynthese) |
|
| Kringlopen van elementen | Kringlopen van elementen |
| Verteringsenzymen | Sleutelslotprincipe (receptoren op membranen, enzymen) |
| Terugkoppeling (reactieproducten beïnvloeden de reactie) |
|
| Reacties, verbranding en fotosynthese | Reacties, met katalyse (enzymen) |
| Medicijnenontwerp | |
| bio-informatica | |
| antistoffen | |
| Eigenschappen | |
| eiwitten | |
| vetten | |
| Bouw celmembraan | |
| Diffusie, osmose | Diffusie, osmose |
| Zuren, basen, pH | Zuren, basen, buffers |
| Stofwisselingsziekten |
Contextgebieden
Contextgebieden waarin biologie en scheikunde overlap hebben, zijn Gezondheid, Voeding, Voedselproductie en Duurzaamheid.
Suggesties
De voor de examenpilot ontwikkelde scheikunde-modules Antibiotica, Afweer (havo) Intelligente wasmiddelen en Biochemie (vwo) zijn voorbeelden van de manier waarop biologie en scheikunde in een context in samenhang aan de orde kunnen komen.
De reizende DNA-labs zijn heel geschikt voor een combinatie van biologie en scheikunde.