Curriculumsamenhang op school

17 december 2019

Scholen kunnen uiteenlopende keuzes maken voor de inrichting van hun onderwijsaanbod. Bij de ene school past thematisch onderwijs, een andere kiest ervoor om vakken op elkaar af te stemmen en meer vanuit een klassieke vakkenstructuur te werken.

Welke vorm scholen ook kiezen, het is belangrijk voor leerlingen dat zij ervaren hoe onderdelen van het aanbod met elkaar samenhangen en hoe deze onderdelen bijdragen aan de ontwikkeling van hun kennis en vaardigheden. Het aanbod moet van betekenis zijn voor leerlingen en hen motiveren zich te verbinden met de wereld buiten de school.


Hieronder volgen links naar beschrijvingen van een aantal scholen, enkele producten en observaties. Beschrijvingen van thematische scholennetwerken vindt u op de pagina Curriculumsamenhang in Nederland.

Praktijk

Producten:

Enkele observaties uit de recente praktijk van scholen

In 2016 heeft SLO in het kader van 'het curriculum van de toekomst' een aantal schoolbezoeken afgelegd. Deze bezoeken werden uitgevoerd om zicht te krijgen op de ontwikkelingen die in het onderwijs gaande zijn en om scholen op te sporen waar 'good practice' zichtbaar is wat betreft de aanpassing van het onderwijs aan de eisen van de toekomst. De schoolbezoeken stonden in het teken van specifieke vakgebieden (mens en maatschappij, Nederlands/taal, rekenen/wiskunde, Kunst en Cultuur, mens en natuur) of thema's (digitale geletterdheid, toetsing, burgerschap). Van elk schoolbezoek is een verslag gemaakt.

In het kader van de verkenning samenhang zijn zestien van deze verslagen geanalyseerd op het thema samenhang. Deze scholen werden geselecteerd, omdat de SLO-ers die de scholen hebben bezocht deze scholen interessant vonden om vanuit het thema samenhang te bestuderen. De analyse geeft zicht op de vraag hoe deze scholen met het thema samenhang omgaan. De gegevens uit de analyse zijn niet representatief en niet volledig, maar geven een indicatie van de wijze waarop scholen met het thema samenhang omgaan.

Samenhang binnen een vak

Speciale aandacht voor deze vorm van samenhang werd op twee scholen aangetroffen, een po en een vo-school. In beide gevallen was de ambitie van de scholen om de ontwikkeling van vaardigheden en kennisontwikkeling met elkaar te verbinden.

Samenhang tussen vakken

Alle scholen besteden aandacht aan het aanbrengen van meer samenhang tussen de vakken.

Zeven scholen geven een groot deel van hun onderwijs vorm in thematische projecten. Twee vo-scholen doen dat vooral in de onderbouw. Daarbij combineren zij projectmatig werk met vaklessen. Het thematisch werken beslaat enkele dagdelen per week (twee tot vier). In de bovenbouw verdwijnt het thematisch werken nagenoeg uit beeld. Reden daarvoor is het naderend examen dat per vak wordt afgenomen.

Vijf po-scholen bieden het grootste deel van 'oriëntatie op jezelf en de wereld' thematisch aan, soms vanuit een specifiek concept als WOB (wereldoriëntatie breed). Taal en rekenen worden, op een uitzondering na, als aparte vakken aangeboden. Scholen hebben wel de ambitie om ook deze vakken meer te betrekken bij de thematische aanpak.

Zowel in het po als in het vo wordt thematisch gewerkt om:

  • De inhoudelijke samenhang te benadrukken.
  • Het onderwijs betekenisvoller te maken.
  • Aandacht te kunnen geven aan het ontwikkelen van vaardigheden.
  • Ruimte te bieden voor de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen: interesses en kwaliteiten ontdekken en verkennen, ontdekken hoe hij/zij zich verhoudt tot de wereld.

Negen scholen besteden minder tijd aan thematisch of projectmatig werken en of betrekken daar minder vakken/vakgebieden bij. Voor het thematisch of projectmatig werken voeren zij dezelfde redenen aan als hierboven beschreven.

Samenhang tussen binnenschools en buitenschools leren.

Veel scholen hebben samenwerkingsrelaties met instanties en bedrijven buiten school: theatergezelschappen, bibliotheken enz. De samenwerkingsrelaties richten zich voornamelijk op het vorm geven van het leren op school. In de rapportages van de schoolbezoeken was, op één uitzondering na, niet terug te vinden dat de buitenwereld opdrachten of vragen formuleert waarmee leerlingen aan de slag kunnen. Ook zijn er geen situaties gerapporteerd, waarbij leerlingen buiten de school leren.

Samenhang tussen de sectoren

Deze vorm van samenhang is bij één vo-school aangetroffen. Binnen het vmbo wordt daar gericht gewerkt aan aansluiting op beroepsopleidingen in het MBO. In havo en vwo krijgen leerlingen die willen doorstromen naar vervolgonderwijs in een kunstrichting de gelegenheid om zich daarop voor te bereiden, bijvoorbeeld door audities voor te bereiden.

Op basis van de analyse kan gezegd worden dat op po-scholen gemiddeld meer onderwijstijd thematisch gevuld wordt dan in het vo. In het vo treffen we de thematische aanpak vooral in de onderbouw aan. Scholen vinden samenhang belangrijk om betekenisvoller onderwijs te kunnen geven maar ook om meer aandacht te kunnen geven aan de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen en aan het aanleren van vaardigheden.