Toetsing van vaardigheden​

Als vaardigheden belangrijker worden, neemt ook het belang ​​van de toetsing ervan toe.

In een enquête in het kader van de kwaliteit van schoolexamens in 2013 meldde ongeveer de helft van de biologiedocenten dat ze veel vaardigheden regelmatig toetsen, met uitschieters naar boven (informatievaardigheden, onderzoeksvaardigheden, vaardigheden met betrekking tot het wisselen van organisatieniveau) en naar beneden (ontwerpvaardigheden en vaardigheden rond studie en beroep).

In Engeland is er sprake van toenemende kritiek op het huidige systeem waarin veel praktische vaardigheden in streng gereguleerde School Based Assessments getoetst worden. De trend is daar een van afnemende regeldruk (zie onder andere Evans, 2013; Watts, 2013 (pdf, 199 kB)), opdat er meer ruimte komt om van practica te leren.

Meer aandacht voor vaardigheden is ook zichtbaar in internationale onderzoeken als PISA (pdf, 405 kB)​​en TIMSS​.

​La​stig

Ond​erzoe​ksvaardigheden​​

• In het kader van de vernieuwingen van de examenprogramma's voor de tweede fase is in het DUDOC-programma onder andere onderzoek gedaan naar het (zelf) beoordelen van vaardigheden voor het doen van onderzoek (Van der Jagt, ​2016​).
• SLO heeft ter ondersteuning van docenten een gebenchmarkt beoordelingsinstrument opgesteld, zodat docenten kunnen zien wat hun collega's op dit punt doen en belangrijk vinden. Zij kunnen daarmee een gefundeerde keuze maken voor welke criteria zij zelf gebruiken in verschillende fasen van het leerproces.

Re​​d​​en​​eren

De grotere aandacht voor het toetsen van vaardigheden beperkt zich echter niet tot practicumvaardigheden. Ook hogere denkvaardigheden zoals redeneren worden expliciet benoemd in de examenprogramma's. Deze vaardigheden worden deels getoetst in de centrale examens.

• Cito doet op dit moment onderzoek naar een classificatie van de examenopgaven volgens enkele veel gehanteerde gedragstaxonomieën. Uit een eerste analyse blijkt dat examens ook opgaven bevatten die een beroep doen op hogere ordevaardigheden zoals analyseren, evalueren en creëren.
• SLO heeft de SPA+ methode ontwikkeld waarmee docenten leerlingen kunnen ondersteunen bij het aanpakken van redeneeropgaven in leerboeken, proefwerken en examens.

Geïntegree​​​rde toe​​tsing

Er lijkt in het onderwijs ook meer oog voor een geïntegreerde aanpak van leren en toetsing.

• ​In de Verenigde Staten leggen de nieuwe Next Generation Science Standards ​(National Research Council, 2012) de nadruk op integratie van kernbegrippen ('Core Ideas'), denkwijzen ('Crosscutting Concepts') en werkwijzen ('Practices') van de natuurwetenschappen.
• De Kennisbasis natuurwetenschappen en technologie voor de onderbouw vo bouwt voort op dit gedachtegoed. Het 'driedimensionale leren' dat hierbij hoort, wordt ook voor de toetsing bepleit (National Research Council, 2014​). Toetsing zou zich op meer aspecten moeten richten dan kennis en praktische vaardigheden. Om te bepalen in hoeverre leerlingen zich de kernbegrippen, denk- en werkwijzen van de natuurwetenschappen eigen hebben gemaakt, zou een mix van verschillende toetsinstrumenten moeten worden ingezet.