lexicon - Opbrengstgericht werken

Opbrengstbewust handelen: Een opbrengstgericht handelende leerkracht stemt haar handelen bewust af op de verschillende tussen kinderen om de opbrengsten te verhogen.

Doelen: zie Doelen
Groepsplan: zie Groepsplan
Toetsen en observeren: zie Monitoren

Literatuur

• OCW (2010) Opbrengstgericht werken in het basisonderwijs
• Clijsen A., Pameijer N., Kappen A., Met handelingsgericht werken opbrengstgericht aan de slag JSW Jeugd in School en Wereld Jrg. 96 (december 2011) Nr. 4
• Kwaliteitskaart HGW en OGW, 1-zorgroute (2011) van Schoolaanzet (www.onderwijsmaakjesamen.nl/actueel/kwaliteitskaarten-van-school-aan-zet/).
• Onderzoek Oberon (februari, 2013). Opbrengstgericht werken bij kleuters. Utrecht: Oberon.

Aanvullende informatie

Opbrengstgericht werken is onderwijs, dat ongeacht de achtergrond van de leerlingen, goede resultaten met leerlingen weet te behalen en laat excelleren (Haycock, 2007). Anders gezegd: scholen die het maximale uit hun leerlingen weten te halen door goed lesgeven (Hanushek e.a., 2005). 
Opbrengstgericht werken betekent in de praktijk systematisch en doelgericht werken: weten waar je heen wilt en daar vervolgens in duidelijk omschreven stappen naar toe werken.

Wij volgen hierin de volgende stappen (uitgewerkt voor groep 1-2):
Data: Hoe gaat het met de leerontwikkeling van mijn leerlingen? Wat kunnen ze al wel, wat niet? Op welke manier kunnen ze het wel, welke ontwikkelings- en leeraspecten vallen op? Verzamel hiertoe gegevens (data uit werk van de leerlingen, interacties en toetsen).
Duiden:  Analyseren van het onderwijsleerproces: wat heeft er toe bijgedragen dat deze leerling deze leerontwikkeling laat zien? Zijn de goede dingen gedaan en zijn deze goed gedaan? Kortom: analyse van het onderwijsleerproces: Leerstofaanbod, leertijd, klassenmanagement, didactisch handelen, pedagogisch handelen, schoolklimaat
Doelen:  Er wordt een vervolgaanbod geformuleerd op basis van de vooraf geformuleerde doelen en de behaalde resultaten van de leerlingen. Waar werken we naartoe, welke einddoelen zijn er geformuleerd voor groep 2? En voor de komende periode: waar willen we over een x-aantal maanden zijn? We formuleren niet alleen welke doelen  we willen halen, maar ook vooral hoe we ervoor gaan zorgen dat alle leerlingen optimaal de kans krijgen om die doelen te halen. Dat doen we middels 3 arrangementen. Kan hij/zij met het algemene groepsaanbod mee? Dan is het basisarrangement de beste aanpak. Heeft het kind veel instructie, kleine stapjes en herhaling nodig? Dan past het intensieve arrangement het best bij dit kind. Heeft hij/zij eigenlijk de komende doelen al gehaald, heeft het weinig algemene instructie nodig  en moet er meer uitdaging worden geboden (met de daarbij behorende instructie) om andere doelen te kunnen behalen die beter passen? Dan is het toparrangement het best passend bij dit kind.
Doen:  Pas dan gaan we aan de slag met de goede dingen, de goede dingen voor jonge kinderen. Verschillende werkvormen, niet alles klassikaal, de juiste instructie bieden, de juiste ruimte bieden, ontwikkeling en leren stimuleren, leren door spelen, verwondering benutten en vooral goed kijken en luisteren naar wat de kinderen laten zien. Zij vertellen je, laten je zien en laten je horen wat zij leren, ontdekken en nodig hebben om de voorafgestelde doelen te halen. Zelfreflectie is voor leerkrachten in deze fase essentieel (evalueren). Doe ik de goede dingen en doe ik ze goed? Pas dan wordt duidelijk of er ook inderdaad systematisch en doelgericht wordt gewerkt aan het maximaliseren van prestaties van leerlingen.