Publicaties

Vanaf augustus 2014 moeten scholen zorgen dat er voor elke leerling die extra ondersteuning nodig heeft een passende plek is, zo mogelijk in het regulier onderwijs. Wat dit precies gaat betekenen voor de leraar is niet duidelijk. Het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie op het thema en een zekere afbakening van wat binnen de initiële opleiding thuishoort en wat in post-initiële trajecten een plaats zou kunnen krijgen, kan helpen bij de invulling van passend onderwijs in het curriculum van de pabo. In 2012 heeft SLO een literatuuronderzoek uitgevoerd naar lerarencompetenties voor passend onderwijs. Op basis daarvan zijn drie digitale vragenlijsten ontwikkeld en uitgezet onder onderwijscoördinatoren, opleiders Nederlands en opleiders rekenen-wiskunde van een groot aantal pabo's. Daarnaast zijn uitvoerige gesprekken gevoerd met betrokkenen van vier pabo's en zijn de curricula van deze pabo's bestudeerd. Ook de beleidscontext waarin pabo's functioneren en hun curriculum (her)ontwerpen is beschreven.

Het komt vaak voor dat leerlingen het moeilijk vinden een vervolgopleiding te kiezen, of een leerroute dan wel opleiding te continueren. De meeste vmbo-scholen ondersteunen in de eerste twee leerjaren van de beroepsgerichte leerwegen van het vmbo het keuzeproces van de leerling via een programma voor praktische sectororiëntatie (PSO). In de laatste twee leerjaren van het vmbo bestaat het aanbod dikwijls uit een aantal losse loopbaanoriënterende activiteiten. Daarmee wordt voorbij gegaan aan het hoofddoel van Loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB), namelijk dat leerlingen leren kiezen en het keuzeproces leren doorgronden, inzicht leren krijgen in hun eigen kwaliteiten en motieven en zo voorbereid worden op een leven waarin steeds weer opnieuw keuzes voor opleiding en arbeid gemaakt moeten worden. In deze publicatie wordt LOB uitgewerkt in een samenhangend en doorlopend programma van klas 1 tot en met klas 4. Op basis van een kleinschalige inventarisatie worden knelpunten en succesfactoren rond het keuzeproces bij de overgang van leerjaar 2 naar leerjaar 3 beschreven.

Met de globalisering van de eindtermen in 2008 hebben scholen veel ruimte om het examenvak LO2 naar eigen behoefte inrichten. Door deze ruimte hebben scholen die LO2 als examenvak aanbieden, behoefte aan concrete toetsvoorbeelden voor zowel praktische als theoretische opdrachten. In deze publicatie zijn alleen voorbeelden van het beoordelen van praktische opdrachten uitgewerkt. Deze bundel is in de afgelopen twee jaren tot stand gekomen in nauwe samenwerking met 46 scholen van de vier regionale LO2-netwerken. Een aantal toetsvoorbeelden is aangereikt vanuit de dagelijkse schoolpraktijk. Andere zijn ontwikkeld door de ontwikkelgroep van vier netwerkcoördinatoren en vervolgens getoetst op bruikbaarheid.

Deze landelijke werkconferentie is een tweede vervolg op het Symposium Genredidactiek/Genre Pedagogy, gehouden in 2010. Bij de afsluiting van dit symposium is afgesproken de mogelijkheden tot verdieping van taalgerichtvakonderwijs met behulp van Systemic Functional Linguistics (SFL) en genredidactiek verder uit te werken in diverse 'proeftuintjes' In dit verslag zijn de verslagen van alle plenaire lezingen en rondetafels opgenomen. Het is te lezen als een vervolg op het verslag van de landelijke werkconferentie van 2011 getiteld Genres in schoolvakken.

Per 1 januari 2012 richt het Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling van SLO zich behalve op het primair onderwijs ook op het voortgezet onderwijs. In verband met deze 'nieuwe' doelgroep is geïnventariseerd op welke wijze het voortgezet onderwijs op dit moment het onderwijs voor (hoog)begaafde en talentvolle leerlingen vorm geeft, welke toekomstplannen er zijn en welke behoeften aan ondersteuning het voortgezet onderwijs heeft zodat het Informatiepunt van SLO hierop in kan spelen.

Uit een enquête die in 2009 in het kader van het vakdossier filosofie is gehouden onder filosofiedocenten, werd zichtbaar dat er behoefte is aan meer richtlijnen, duidelijkheid en structuur voor het geven van het vak in de onderbouw. De uitkomsten van de enquête waren de aanleiding voor de Universiteit van Amsterdam, het 4e Gymnasium Amsterdam, de Vereniging van filosofiedocenten en SLO om een voorbeeldleerplan voor filosofie in de onderbouw te ontwikkelen. Dit voorbeeldleerplan is te gebruiken bij het formuleren van een leerplan voor de eigen school. Als voorbeeld biedt het docenten richting en structuur bij het maken van hun eigen leerplankundige keuzes voor het formuleren van een visie op filosofie in de onderbouw, het bepalen en formuleren van leerdoelen en leerinhouden en het uitvoeren van leeractiviteiten.

In opdracht van het ministerie van OCW heeft SLO in 2010 en 2011 in het project Passende perspectieven onder meer gewerkt aan een uitwerking van de referentieniveaus voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte. Dit heeft geresulteerd in het ontwikkelen van diverse leerplanproducten voor taal en rekenen die leerkrachten een handvat bieden om passend onderwijsaanbod voor deze groep leerlingen te arrangeren. In het schooljaar 2012 - 2013 zijn de ontwikkelde producten uitgeprobeerd in taal- en rekenpilots. Deze rapportage doet verslag van de resultaten van de pilot, trekt enkele algemene conclusies en doet aanbevelingen voor vervolgstappen.

In opdracht van en in samenwerking met de Stuurgroep Watereducatie is een curriculumvoorstel watereducatie ontwikkeld met als doel het thema water in het basis- en het voortgezet onderwijs een meer vanzelfsprekende plaats te geven. Het curriculumvoorstel biedt een inhoudelijke prioritering van de vele mogelijke aspecten die aan het thema water zijn te onderscheiden. Het is bedoeld als een landelijk schooloverstijgend kader, dat uitnodigt en inspireert tot uitwerkingen op school- en klasniveau, waarbij wordt uitgegaan van eigen keuzes, inspanningen en profilering van scholen. Op basis van dit curriculumvoorstel kunnen concretere lessenplannen ontwikkeld worden in samenwerking met scholen, waterschappen en (regionale) partners. Met dit voorstel, waarin doelen en inhouden op macroniveau zijn beschreven, kunnen samenhangende keuzes voor inhouden, leermiddelen en didactiek gemaakt worden.

De Adviesgroep vmbo en de Stichting Platforms VMBO (SPV) brachten in 2008 de Ambitiebox en de brochure Ambitie kleurt je toekomst uit. Deze instrumenten kunnen scholen gebruiken bij het ontwerpen van een scenario voor het verbeteren en vernieuwen van hun onderwijs. SLO heeft een viertal vmbo-scholen ondersteund bij het concretiseren van zo'n scenario. Met name de ontwikkeling van het curriculum en de ontwikkeling van de pedagogisch-didactische aanpak kwamen hierbij aan de orde.