Publicaties

In 2014 heeft SLO een conceptueel kader ontwikkeld waarin de 21e-eeuwse vaardigheden staan beschreven. Naast het ontwikkelen daarvan is onderzocht in welke mate er sprake is van aandacht voor en integratie van de 21e-eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs. Uit dat onderzoek bleek dat de 21e-eeuwse vaardigheden nog weinig doelgericht en structureel aan de orde komen in het onderwijs. Er is beperkte aandacht voor de vaardigheden in landelijke leerplankaders, en in reguliere methodes komen ze weinig substantieel en systematisch voor. Op verzoek van het ministerie van OCW heeft in 2016 een analyse plaatsgevonden van de examenprogramma's vmbo met het oog op de 21e-eeuwse vaardigheden. Dit gebeurde op een vergelijkbare wijze als de analyse in 2014 van de kerndoelen en de referentiekaders van het funderend onderwijs. Deze rapportage geeft de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen weer. Meer gedetailleerde informatie over de resultaten zijn te vinden in een losse bijlage.

De samenwerking van SLO met scholen in het primair en voortgezet onderwijs geeft een uniek inzicht in de diverse manieren waarop scholen werken aan toekomstgericht onderwijs. Een aantal van deze voorbeelden uit de onderwijspraktijk heeft SLO opgetekend in het boek Inspirators voor de toekomst. Hierin vind je 30 schoolportretten, gekoppeld aan helden als Wubbo Ockels, The Beatles of Anne Frank.

Macro-meso-microdenken met structuur-eigenschap relaties is een manier van denken die een verklaring biedt voor eigenschappen van materialen. Deze manier van denken wordt vaak impliciet gedoceerd in het onderwijs, ongeacht het niveau. In het nieuwe examenprogramma voor havo en vwo vanaf 2015 is deze manier van denken expliciet gemaakt. Deze publicatie is bedoeld om lerarenopleiders te ondersteunen bij het incorporeren van deze veelal nieuwe manier van denken in hun opleiding. In een notendop wordt verteld wat deze manier van denken inhoudt, waarna de didactische aspecten ervan worden toegelicht.

Voor alle vakken in het primair- en voortgezet onderwijs voert SLO trendanalyses uit. Doel van deze analyses is het in kaart brengen van de belangrijkste trends en ontwikkelingen binnen een vak of leergebied in alle sectoren van het onderwijs. Deze analyse richt zich op leerplanontwikkelaars, lerarenopleiders, beleidsmakers, directies, onderzoekers en leraren die zich bezighouden met het geschiedenisonderwijs. Het rapport beschrijft de huidige situatie in het geschiedenisonderwijs en schetst vanuit leerplankundig perspectief de actuele ontwikkelingen in praktijk, beleid en wetenschap. Daarbij wordt gekeken naar het curriculum zoals dat beoogd is, welke aspecten of onderdelen daarvan (door leraren en/of leerlingen) zijn uitgevoerd en of hetgeen met het curriculum is beoogd ook gerealiseerd is.

Veel scholen profileren zich met sport en bewegen in de vorm van sportklassen. Maar er is geen wettelijk kader voor hoe het onderwijs in sportklassen verzorgd moet worden. Ook is onbekend hoe scholen dat doen. SLO heeft in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een onderzoek gedaan naar de wijze waarop scholen sportklassen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs (onderbouw vo) vormgeven.

Het Kenniscentrum Leermiddelen van SLO monitort de wijze waarop in het Nederlandse onderwijs omgegaan wordt met leermiddelen. Zo krijgen leraren en leidinggevenden inzicht in hun eigen leermiddelengebruik in vergelijking met dat van anderen. Op schoolniveau kunnen de uitkomsten helpen bij het maken van een beargumenteerde keuze voor leermiddelen die passen bij zowel het richtinggevende curriculum van de overheid (in de vorm van kerndoelen en eindtermen), als bij het schooleigen curriculum. Ook landelijke beleidsmakers, educatieve uitgeverijen, distributeurs en software leveranciers kunnen gebruik maken van de resultaten van de leermiddelenmonitor.

Doel van deze trendanalyse is het in kaart brengen van het beoogde, uitgevoerde en gerealiseerde curriculum en van ontwikkelingen binnen de beroepsgerichte vakken in het vmbo, praktijkonderwijs en vso. Het gaat om een overzicht van de meest relevante ontwikkelingen die zich (naar verwachting gaan) voordoen in beleid, (onderwijs)praktijk, maatschappij en wetenschap. Daarbij wordt de vraag beantwoord wat de mogelijke consequenties van deze veranderingen zijn voor het curriculum van de beroepsgerichte vakken.

In de nieuwe examenprogramma’s wiskunde, die vanaf 2015 van kracht zijn, is een belangrijk leerdoel het bevorderen van wiskundige denkactiviteiten. Deze publicatie gaat in op de manier waarop in de dagelijkse onderwijspraktijk activiteiten ontwikkeld en opdrachten ontworpen kunnen worden die dit ondersteunen. Heel concreet gebeurt dit aan de hand van lesideeën ingedeeld naar leerdoel en plaats in het onderwijs. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen oefeningen en opdrachten. De opdrachten betreffen veelal grotere niet-standaard opgaven, die leerlingen kunnen aanpakken door relevante parate kennis en vaardigheden te activeren én hun repertoire aan verworven wiskundige begrippen, strategieën en heuristische methoden bewust in te zetten. De oefeningen zijn enkelvoudige opgaven waarin een enkel aspect van een wiskundige denkactiviteit naar voren komt, zodat leerlingen die op de duur ook als mogelijke aanpak of zoekstrategie bewust kunnen inzetten bij het oplossen van problemen.

Met ingang van 2015 wordt gewerkt met een nieuw centraal examen geschiedenis voor havo en vwo. In de aanloop naar dat nieuwe examen is geëxperimenteerd met het nieuwe examenprogramma. Ervaringen die daarmee sinds 2009 zijn opgedaan zijn verzameld door het bevragen van zowel leraren als leerlingen. In september 2015 is een vragenlijst uitgezet onder docenten. Daarin is gevraagd naar hun ervaringen met het centrale examen en of de examenresultaten voor hen aanleiding zijn om de voorbereiding van het examen anders aan te pakken.