Oriëntatie op jezelf en de wereld - Natuur en techniek - kerndoel 41 - Groep 5 en 6 - Doorkijkje


De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen.


Groep 5 en 6


Doorkijkjes

Gewrichten

De kinderen in de groep van juffrouw Trude zijn bezig met het ontdekken van de plaatsen waar gewrichten in hun lichaam zitten. Ze bewegen hun armen, benen, vingers en tenen. Zo zien ze waar de gewrichten zitten. Terwijl ze een gewricht bewegen voelt een ander kind of het gewricht alleen in één richting kan bewegen (vinger, knie) of dat het gewricht ook kan draaien (schouder).
Op een vel papier met de contouren van het lichaam tekenen ze op de juiste plaats de scharnier- en kogelgewrichten die ze hebben gevonden.

Dieren relaties

De kinderen van meester Alfons hebben allerlei plaatjes van dieren meegebracht. Ook meester Alfons heeft afbeeldingen verzameld. Hij vraagt de kinderen of ze een manier weten om de dieren te sorteren in groepen. Naast de indeling in wilde en tamme dieren komen de kinderen met de indeling op grote en kleine dieren, land- of zeedieren en op zoogdieren (levend barend) of eierleggende dieren.

In kleine groepjes gaan de kinderen de plaatjes telkens in de genoemde groepen verdelen. Meester Alfons voegt bij elk groepje ook zijn afbeeldingen toe. Het blijkt al snel dat het soms moeilijk is om bepaalde dieren in te delen. Het is dan onduidelijk bij welke categorie een dier thuishoort of een dier zou bij twee categorieën kunnen.

Meester Alfons vraagt vervolgens de dieren bij elkaar te leggen die op dezelfde plaats voorkomen (in zee, in de sloot, in het bos, op de Afrikaanse savanne, etc.). Ook proberen de kinderen voedselketens samen te stellen van dieren die op dezelfde plek leven (bijv. sprinkhaan >> kikker >> reiger). De gevonden ketens worden op een vel papier geplakt met pijlen ertussen.


Toelichting: Organismen

Organismen zijn in te delen in vier categorieën:

  • planten;
  • dieren;
  • schimmels;
  • bacteriën.

Bij natuur in het basisonderwijs komen van deze vier categorieën de planten, dieren en paddestoelen (verschijningsvorm van schimmels) in alle groepen aan de orde, en schimmels en bacteriën alleen in de bovenbouw als er gesproken wordt over de voedselkringloop.

Toelichting: Gedaanteverwisseling

Bepaalde dieren maken tijdens hun leven een ontwikkeling door, waarin hun uiterlijk (gedaante) enkele malen duidelijk verandert, bijvoorbeeld: ei → rups → pop → vlinder.

Toelichting: Ontdekhoek

Van een ontdekhoek is sprake als op een bepaalde plaats in de klas een "hoek" ingericht wordt met uitdagend materiaal. De kinderen kunnen zo kennis maken met het onderwerp en kunnen ook zelf met het materiaal werken.

Toelichting: Observatiekring

Een kringgesprek waarin de kinderen ook waarnemingen doen aan het materiaal, bijv. bij het zoeken naar verschillen en overeenkomsten tussen dieren.

Toelichting: Kikkerdril

Hoewel kikkers beschermd zijn, mag kikkerdril worden gebruikt ten behoeve van het onderwijs.

Toelichting: Verspreiding van planten

Planten verspreiden hun zaden op verschillende manieren, via:

  • dieren: uitwerpselen van vogels die bessen hebben gegeten of doordat vogels en andere dieren zaden in de grond verstoppen (Vlaamse gaai, eekhoorn) of doordat zaden kleven aan de vacht van dieren (kleefkruid);
  • de wind (paardebloem, esdoorn);
  • het water (gele lis, kokosnoot);
  • eigen kracht (springzaad).