Publicaties

In 2012 brengt het Kenniscentrum Leermiddelen (KCL) van SLO voor de vijfde keer de Leermiddelenmonitor uit, het jaarlijkse onderzoek naar (het gebruik van) leermiddelen in het Nederlandse primair, voortgezet en speciaal onderwijs. Dit lustrum is aanleiding om terug te kijken op de resultaten over de periode 2007-2012. In deze publicatie worden de trends in het gebruik van leermiddelen op een rij gezet, die de afgelopen vijf jaar zijn waargenomen. Kennis van deze trends kan een bijdrage leveren aan het denken over en het beleid ten aanzien van de aanschaf en het gebruik van leermiddelen.

Sinds de wettelijke vastlegging van het Referentiekader taal en rekenen heeft SLO zich ten doel gesteld de referentieniveaus concreet te maken en ervaring op te doen met het werken ermee. Omdat de teksten van het referentiekader taal niet altijd even makkelijk te lezen waren zijn ze per domein uiteen gerafeld en opnieuw geordend. Zo ontstonden Kijkwijzers die kunnen worden ingezet bij het inschalen van opdrachten en het beoordelen van leerlingprestaties.

Mensen kunnen plotseling in een noodsituatie terecht komen waarin zij op zichzelf en elkaar zijn aangewezen. Tegen deze achtergrond is het wenselijk dat iedereen, dus ook de leerlingen in het onderwijs risicobewustzijn en perspectieven op handelen ontwikkelen. Hierbij kan het onderwijs een rol spelen: niet zozeer door een nieuw vak in te voeren, maar door aandacht aan risicobewustzijn te geven in de 'gewone' lessen. Bovendien kan risicobewustzijn -gekoppeld aan handelingsperspectieven- een zinvolle invulling zijn van landelijk voorgeschreven maar niet ingevulde kerndoelen in het basis- en voortgezet onderwijs. Deze basisvisie kan op scholen als uitgangspunt worden genomen voor het ontwikkelen van beleid voor zelfredzaamheid in noodsituaties en inbedding daarvan in het leerplan.

De referentieniveaus beschrijven wat leerlingen moeten kennen en kunnen op het gebied van taal en rekenen op verschillende momenten in hun onderwijsloopbaan. Voor het primair onderwijs zijn twee niveaus beschreven: streefniveau 1S en fundamenteel niveau 1F. Niveau 1S moet door het grootste gedeelte van de leerlingen bereikt worden aan het eind van het basisonderwijs. Als op een verantwoorde manier wordt vastgesteld dat het aanbod op niveau 1S te hoog is en de leerling deze doelen niet zal halen, kunnen leraren deze leerling laten werken naar niveau 1F. De voorliggende checklist helpt intern begeleiders (en leraren) om een zorgvuldige afweging te maken bij de keus om het 1S-rekenniveau los te laten en te werken naar niveau 1F.

De samenleving verlangt van het onderwijs cognitieve en sociale opbrengsten. Dat betekent ook dat leerlingen moeten worden voorbereid op een adequate deelname aan een pluralistische democratie. Dit legt een grote druk op de school en het leerplan. De vraag is echter in hoeverre het onderwijs en leraren mogen worden aangesproken op het oplossen van maatschappelijke problemen. In deze afscheidspublicatie blikt de auteur terug op de relatie tussen maatschappelijke thema’s en het leerplan en roept hij op tot een brede discussie over een integrale onderwijsvisie op het funderend onderwijs. Hij pleit voor een samenhangend curriculumraamwerk, waarin de kwalificatie- en de socialisatiefunctie van het onderwijs meer met elkaar in balans zijn en het onderwijs een duidelijk afgebakend speelveld krijgt voor het kritisch en creatief leren omgaan met maatschappelijke kwesties.

Voor het vierde achtereenvolgende jaar brengt het Kenniscentrum Leermiddelen (KCL) van SLO de Leermiddelenmonitor uit. In de Leermiddelenmonitor geeft KCL een actueel overzicht van de stand van zaken ten aanzien van het gebruik, het ontwikkelen en het delen van leermiddelen. Elk jaar kiest KCL een thema waarop dieper wordt ingegaan. Dit jaar krijgen twee thema’s meer aandacht dan voorgaande jaren: de kwaliteit van leermiddelen en het leermiddelenbeleid.

Om de niveaus van het Referentiekader taal, dat onlangs wettelijk is vastgelegd, te concretiseren, heeft SLO samen met een docentenpanel onderzocht:-Welke voorbeelden er in het voorgezet onderwijs te vinden zijn van gesprekken en spreken op de vier niveaus van het Referentiekader taal.-Hoe het werken met het Referentiekader taal zich verhoudt tot de praktijkkennis en -ervaring van docenten Nederlands.Deze publicatie bevat voorbeelden op niveau 1F, 2F, 3F of 4F, met een toelichting waarom de opdracht en de daarbij behorende leerlingprestatie illustratief is voor het betreffende niveau, hoe die voorbeelden zijn gevonden en welke inzichten het werken met het Referentiekader heeft opgeleverd.

Deze bundel is bedoeld voor iedereen die zich bezighoudt met mvt in het primair en voortgezet onderwijs. Het met emeritaat gaan van prof. dr. Gerard Westhoff en de opheffing van het NaB-MVT (gelijktijdig in 2008) waren aanleiding voor reflectie. Waar hebben de onderwijsontwikkelingen van de laatste vijftien jaar ons wat vreemde talen betreft gebracht? Waar staan we nu en hoe zal het onderwijs er over nog eens vijftien jaar uitzien? Moeten we inzetten op eerder beginnen met vreemde talen in het onderwijs? Is iedereen aan het ERK? Is talenonderwijs in de toekomst nog nodig? Moet het anders? Kan het beter? De 22 bijdragen verdedigen allemaal een specifieke - veelal prikkelende - stelling. Er zijn drie thema's: doelen en toetsing van vreemdetalenonderwijs; vreemdetalendidactiek en taalonderwijsbeleid. Alle bijdragen in de bundel zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten.