Friese taal - mondeling onderwijs - kerndoel 19 - Groep 7 en 8 - Wat doen de kinderen

Wat doen de kinderen?

• De kinderen voeren alledaagse communicatieve functies uit als in de vorige groepen. Ze hanteren daarbij aanspreekvormen voor bekenden en onbekenden, zoals beleefd verzoeken om informatie of hulp.
• Ze voeren communicatieve functies uit in institutionele communicatieve situaties, met name school, bijvoorbeeld: begrijpelijke vragen stellen en antwoord geven in de context van leerstofoverdracht.
• De kinderen participeren actief in alle vormen van communicatie die van belang zijn voor het leren op school, zoals: klassikale leerstofoverdracht, kritisch luisteren en reageren op leerstof, individuele leergesprekken, samenwerken in een groepje, gesprekken in de kleine en grote kring, reageren op commentaar op eigen gespreksbijdragen.
• Institutionele communicatieve situaties zijn naast school ook openbare instanties: ze vragen bijvoorbeeld (telefonisch) om informatie of om een dienst bij openbare instanties.
• De kinderen voeren, eventueel met hulp, (telefoon)gesprekken met openbare instanties in functionele of gesimuleerde situaties, waarbij ze: vragen om informatie, de geldende beleefdheidsconventies in acht nemen, een situatie uiteenzetten, een klacht indienen, gegevens verstrekken, overeenstemming bereiken bij onenigheid.
• Ze houden monologen:
  • ze vertellen (persoonlijke) verhalen;
  • ze vertellen over een gelezen boek, verhaal, gedicht of over verzamelde, gelezen informatie;
  • ze vertellen een verhaal na;
  • ze doen (korte) mededelingen aan de klas;
  • ze doen een (korte) aankondiging;
  • ze houden een presentatie;
  • ze doen verslag van activiteiten;
  • ze dragen een (eenvoudig) gedicht voor;
  • ze houden een voordracht (bijvoorbeeld gedicht, rap);
  • ze houden een betoog waarin ze hun mening, onderbouwd met argumenten, geven (bijvoorbeeld over een gelezen boek, een tv-programma, een actuele gebeurtenis).
• De kinderen voeren dialogen met de leraar of met een klasgenoot tijdens spelen/werken (in hoeken) of tijdens samenwerkingsactiviteiten; kan ook tijdens gesimuleerde telefoongesprekken, bijvoorbeeld in de huishoek. Ze voeren ook dialogen met een medeleerling in opdracht van de leraar:
  • tijdens het uitvoeren van taken (elkaar iets uitleggen bijvoorbeeld);
  • naar aanleiding van gemaakt werk;
  • dialogen met iemand van buiten de klas of school; kan ook tijdens telefoongesprekken;
  • tijdens samenwerken (bijvoorbeeld elkaar uitleggen, overleggen, feedback geven, adviseren, voorstellen doen, oplossingen bespreken).
• Ze nemen deel aan polylogen: gesprekken in de kleine kring en klassikale gesprekken, bijvoorbeeld:
  • wanneer de leraar interactief voorleest;
  • wanneer de leraar met hen een voorwerp of praatplaat bekijkt en bespreekt;
  • wanneer de activiteiten voor de dag of week worden doorgenomen;
  • tijdens rollenspel en fantasiespel;
  • tijdens groepswerk;
  • bij vertelrondes als onderdeel van taalvorming;
  • bij leergesprekken;
  • bij drama;
  • bij discussies;
  • bij rollenspel (formele situaties).

• De kinderen nemen actief deel aan gesprekken; dit uit zich in de volgende gedragingen:
  • ze nemen de gelegenheid te baat om zelf iets te zeggen;
  • ze gaan door omdat er naar hen geluisterd wordt;
  • ze nemen beurten op eigen initiatief en breiden beurten uit;
  • ze geven (uitgebreide) antwoorden op open vragen;
  • ze reageren uit eigen beweging (uitgebreid) op beweringen van anderen;
  • ze letten op de gespreksregels die aan de orde zijn;
  • ze letten er op dat hun bijdragen passen bij het onderwerp dat aan de orde is;
  • ze evalueren het hanteren van gespreksregels;
  • ze letten erop dat hun bijdragen inhoudelijk aansluiten bij de vorige spreker;
  • ze letten op de beurtverdeling;
  • ze bewaken de voortgang.
• Ze bereiden een presentatie voor waarbij ze:
  • het onderwerp bepalen;
  • bedenken wat ze met de presentatie willen bereiken;
  • geschikte informatie bij hun onderwerp verzamelen;
  • zinvolle bronmaterialen selecteren en de informatie daaruit;
  • aantekeningen maken m.b.v. steekwoorden en andere geheugensteuntjes;
  • de informatie ordenen;
  • rekening houden met de voorkennis van het publiek;
  • belangrijke punten op een rijtje zetten;
  • hulpmiddelen gebruiken: plaatjes, foto's, voorwerpen, het bord, overheadprojector, PowerPoint;
  • oefenen: in een oefensituatie met een paar leerlingen of alleen met de leraar (met daarbij aandacht voor doel, functie en inhoud);
  • proberen aan te sluiten bij de belangstelling van het publiek;
  • de inhoud en organisatie van de presentatie baseren op relevantie en impact;
  • oefenen: in een oefensituatie met een paar leerlingen of alleen met de leraar (met daarbij aandacht voor doel, functie, inhoud en vorm).
• De kinderen houden op een verstaanbare en begrijpelijke wijze een voorbereide presentatie/voordracht voor een groep klasgenoten, met als doel informatie verschaffen, waarbij ze:
  • oogcontact hebben met het publiek;
  • hun persoonlijke visie op het onderwerp tot uitdrukking brengen;
  • expressief en op een persoonlijke manier presenteren;
  • vragen beantwoorden van het publiek.