Terugblik op SLO-congres

Het congres opent op een opvallende manier. Niet met een traditionele toespraak, maar met een indringende monoloog van docent en acteur Mahfoud Mokaddem.: docent en acteur – inderdaad, onder meer bekend van Mocro Maffia. Nee, van beleid, methodes en curricula had hij geen kaas gegeten toen hij in de coronatijd als docent begon. En nog steeds gaat hij graag zijn eigen gang. Want er gebeurt zo veel in de wereld dat om aandacht schreeuwt. ‘Jongens en meisjes, telefoon nu weg. We gaan vandaag een brief schrijven – nee, het is niet voor een cijfer! Een brief van hoop aan mensen in oorlogsgebieden: Palestina, Oekraïne, Sudan …’ Maar één leerlinge komt niet verder dan de zin ‘Ik weet niet hoe ik hoop moet geven …’ Waarop Mokaddem zijn les aan de zaal besluit met: ‘Als docent, maar bovenal als mens, is het mijn plicht haar te leren hoop te geven.’

Geleerden in de lerarenkamer

Presentator Sofie van den Enk, geflankeerd door SLO-manager actualisatie kerndoelen Bernard Teunis, praat het plenaire ochtendprogramma aan elkaar. Het decor verplaatst zich van Mokaddems ‘klaslokaal’ naar de ‘lerarenkamer’, waar lector Integrale Curriculumontwikkeling Dominique Sluijsmans, onderwijspsycholoog Bert Wienen en hoogleraar Onderwijs en Sociale Ongelijkheid Eddie Denessen zijn neergestreken. Aan de tand gevoeld door het presentatieduo komen ze onder meer tot de volgende uitspraken: “Waar ik een beetje voor vrees is dat de kerndoelen worden gezien als een afvinklijst van wat we straks allemaal moeten toetsen. Daar zouden wij drieën erg verdrietig van worden.” (Sluijsmans); “We zien in heel veel onderzoek dat jongeren het gevoel hebben dat ze zelfs aan hun eigen verwachtingen niet meer kunnen voldoen.” (Wienen); en Denessen:

“Een systeem waarbij je kinderen sorteert op basis van hun prestaties, zorgt ervoor dat je je verwachtingen over die kinderen daaraan aanpast. Laten we het curriculum dus vooral niet gebruiken om kinderen te sorteren.”

Smal of breed?

Dan is het de beurt aan Louise Elffers, voorzitter van de Onderwijsraad. Een curriculum is nooit in beton gegoten, stelt ze de zaal gerust.

“Het beweegt mee met wat leerlingen en studenten nodig hebben om een goed leven te kunnen leiden. En om volwaardig te kunnen deelnemen én bijdragen aan de huidige en toekomstige samenleving. Maar wat is daarvoor nodig?”

Elffers spitst haar betoog vervolgens toe op de eeuwige discussie over ‘smal’ of ‘breed’ opleiden. “Wie pleit voor brede vorming, wordt om de oren geslagen met het belang van basisvaardigheden. En wie in de dalende lees-, schrijf- of rekenvaardigheid van Nederlandse leerlingen aanleiding ziet om hieraan extra aandacht te besteden in het onderwijs, kan zomaar worden weggezet als een ‘PISA-fetisjist’.” Maar volgens Elffers moeten we ermee ophouden om dit debat als een of-of-kwestie te beschouwen: je moet op zoek gaan naar de juiste balans. Ze rondt af met een fraaie oneliner: “Het curriculum is van iedereen, maar was misschien tegelijkertijd ook wel iets te lang van niemand.” Ze prijst SLO en het onderwijsveld om de enorme klus die met de oplevering van de nieuwe kerndoelen is geklaard.

“Maar the proof of the pudding is in the eating: het echte werk begint nu pas, in de scholen.”

Wa-wa-wa-waanzinnig

De diverse changements de decor zorgen voor veel vaart in het ochtendprogramma. Niet in de laatste plaats dankzij de muzikale omlijsting van een rockband van leerlingen van een naburige vo-school. Hoogtepunt in hun optreden is een liedjesreis langs de memory lane van hun kindertijd, waarbij ze er in slagen om de zaal mee te laten zingen op de Kinderen voor Kinderen-hit Ik heb zo wa-wa-wa-waanzinnig gedroomd. Maar ook een tweede bezoek aan een klaslokaal zorgt voor afwisseling. Daar zitten voor de verandering een half dozijn leraren en schoolleiders om de tafel die anticiperen op de aanstaande gang van doelen naar onderwijs. Een docent hoopt dat “de leraar meer in de ontwerpstoel gaat zitten”. Een schoolleider vindt dat je fouten mag maken: “Ik mag experimenteren, ik mag ontwerpen, ik mag methodes durven loslaten”. En weer een ander maakt een originele culinaire vergelijking: “Als je weet wie de koks en wat de ingrediënten zijn, dan kun je je curriculum op smaak brengen. Dus niet door de strot heen duwen! Ik ben Surinaams van afkomst, ik houd van een lekker spicy gerecht. Dus met boerenkool met stamppot maak je mij niet gelukkig.”

Jij bent nu aan zet!

Aan het eind van de ochtend is het dan zover: Bernard Teunis overhandigt de eerste exemplaren van de vier kerndoelenboeken (po, vo, so en vso) met de 63 kakelverse kerndoelen (5 meer dan de vorige 58, vanwege de introductie van de domeinen ‘Burgerschap’ en ‘Digitale geletterdheid’) aan demissionair staatssecretaris Koen Becking. Die reageert blij verrast, en wijst erop dat het bij deze boeken “natuurlijk heel erg om het wat gaat, maar niet per se om het hoe. Er is heel veel ruimte om daar zelf invulling aan te geven.

Omdat het ook met het hele veld, met leraren en andere deskundigen, en met SLO, is opgesteld. Een mooie basis waar je gewoon heel concreet mee aan de slag kan. Zonder dat het je vrijheid wegneemt.” Waarna slotspreker SLO-voorzitter Jindra Divis de zaal voorhoudt:

“Jij bent nu aan zet! Maar wij willen daar heel graag een bijdrage aan leveren. We moeten dat ook weer samen doen. Samen ontwikkelen. Samen implementeren. Vandaag gaan we ermee aan de slag. Vandaag beginnen we daarmee.”

Waarop de zaal leegstroomt, en de anderhalf duizend deelnemers zich verspreiden in het immense gebouw, om in drie ronden met elk meer dan 20 deelsessies meer te weten te komen over hoe zij van hun kerndoelen onderwijs kunnen maken.

Meer weten?

• De nieuwe kerndoelen, hoe bereid jij je voor?
• Lees de nieuwe editie van ons Context magazine
• Lees alles over de te ontwikkelen leerlijnen en hoe jij hieraan kan bijdragen