Een reis naar betekenisvolle digitale geletterdheid

Op het C.T. Stork College, de vmbo-school van Hengelo heeft digitale geletterdheid al een plek gekregen in het curriculum. Hoe zijn ze daar zo'n zes jaar geleden mee gestart? Pascal ter Braak en Geffrey Buld vertellen in briefvorm hoe zij dat hebben aangepakt.

Onze reis naar betekenisvolle digitale geletterdheid in het onderwijs

Geachte onderwijscollega's, teamleiders en locatiedirecteuren,

Jongeren lijken tegenwoordig één te zijn met hun smartphones en sociale media. Hun vingers glijden moeiteloos over schermen, alsof dit hun natuurlijke habitat is. Deze vaardigheid wordt vaak verward met echte digitale competentie. Maar deze aanname klopt niet. Al jaren geleden merkten we dat het vlot kunnen navigeren door apps niet betekent dat leerlingen digitaal bekwaam zijn. Sterker nog, we ontdekten dat essentiële vaardigheden - onmisbaar voor hun positie in een toenemend gedigitaliseerde samenleving - vaak volledig afwezig waren.

De keuze voor digitale vaardigheden in ons curriculum
Zo'n zes jaar terug stonden we voor een cruciaal besluit. Ons hele docententeam zag de urgentie in en we besloten digitale geletterdheid een centrale plaats te geven in ons onderwijsaanbod. Deze keuze vroeg om aanpassingen in ons lesrooster - iets wat lang niet op elke school vanzelfsprekend wordt gedaan.

We maakten een bewuste keuze om het vakgebied uit te breiden en te presenteren onder de naam 'Digitale Vaardigheden'. Deze herbenaming maakte een veel uitgebreider en gevarieerder programma mogelijk. Het draaide niet meer uitsluitend om het hanteren van computers en laptops, maar omvatte het ontwikkelen van verschillende studiemethoden, het kritisch analyseren van online content, internetveiligheid, mediageletterdheid, en het doeltreffend inzetten van digitale hulpmiddelen voor communicatieve en creatieve doeleinden. Ons streven was duidelijk: leerlingen toerusten voor een wereld waarin digitale vaardigheden even fundamenteel zijn als traditionele geletterdheid.

Een doorlopend leerproces
Inmiddels, enkele jaren later, blikken we terug op een leerzame periode - zowel voor onze leerlingen als voor onszelf. De onderwijspraktijk blijkt namelijk altijd complexer dan de onderwijstheorie suggereert. We combineren digitale lesmethoden met zelfgemaakte materialen, in een constante zoektocht naar een opzet die perfect past bij onze doelgroep.

Dan botsen we op de klaslokaalwerkelijkheid. Het verloopt niet altijd zonder horten of stoten. Als we leerlingen proberen te onderwijzen in bestandsorganisatie, privacy-instellingen of het kritisch evalueren van internetbronnen, horen we regelmatig opmerkingen die iedere docent bekend zullen voorkomen: "Wat heeft dit voor zin?", "Dit is saai!", of "Ik begrijp er helemaal niets van." Af en toe ontsnapt er een zucht - zowel bij de leerling als (heel stiekem) bij de docent.

Juist in deze momenten pauzeren we even en herinneren onszelf aan de bredere doelstelling. Deze weerstand en het aanvankelijke gebrek aan begrip bewijzen juist hoe noodzakelijk dit onderwijs is. Het spoort ons aan tot creativiteit, om de praktische waarde voelbaar te maken, en om te blijven zoeken naar methoden om hun interesse te wekken.

Onze ontwikkeling: ervaring als leermeester
De feedback van leerlingen nemen wij serieus. Het is een waardevol kompas voor onze eigen ontwikkeling. Hoe maken we de lessen meer interactief? Hoe creëren we verbinding met hun leefwereld? We experimenteren met projecten, realistische opdrachten en proberen de digitale vaardigheden te integreren met andere schoolvakken, zodat de praktische waarde helder wordt. Het is een natuurlijk proces van experimenteren en leren, met kleine overwinningen en nieuwe inzichten.

Richting de toekomst: de digitale burgers van morgen
Het pad is misschien niet altijd geplaveid, maar onze missie blijft onveranderd: onze leerlingen digitale vaardigheden meegeven die hen weerbaar en succesvol maken in een razendsnel veranderende wereld. Het gaat niet alleen om het bedienen van technologie; het gaat om het vormen van kritische, bewuste en ethische digitale burgers die in staat zijn om de kansen van de digitale samenleving te benutten terwijl zij de gevaren kunnen vermijden.

Als docenten blijven we vastberaden in deze essentiële opdracht. Het is een voortdurende ontwikkeling, geen afgerond project, en iedere 'waarom'-vraag of 'saai'-reactie brengt ons terug bij de reden waarom we destijds deze stoutmoedige stap zetten. Het omvormen van een 'swipe-cultuur' tot authentieke digitale vaardigheid is een uitdaging die we vol enthousiasme aangaan.

Hoe ervaren jullie dit onderwerp? We zijn zeer geïnteresseerd in jullie perspectieven en de ervaringen die jullie hebben opgedaan!

Met vriendelijke groet,

Pascal ter Braak<p.terbraak@ctstorkcollege.nl>
Geffrey Buld <g.buld@ctstorkcollege.nl>