Wat moeten leerlingen in de bovenbouw voor algemene natuurwetenschappen (ANW) wel en niet leren? Hoeveel ruimte is er voor eigen invulling en waar liggen de grenzen? Kun je bijvoorbeeld vaccinatie of het ontstaan van kennis over het heelal schrappen, of mag dat niet? Het antwoord op een vraag als deze vind je in het examenprogramma. Daarin lees je alles over de wettelijke eisen en kaders.
Ook voor het invullen van die eisen en kaders zijn er verschillende bronnen die je kunt gebruiken. We zetten hier de belangrijkste op een rij.
Examenprogramma
In het examenprogramma staat wat leerlingen aan het eind van de bovenbouw moeten kennen en kunnen, daar moet je dus ten alle tijden aan voldoen. In het examenprogramma vind je bijvoorbeeld dat (voor zowel havo als vwo) subdomein F3,'ontstaan van kennis over het heelal', een keuzeonderwerp is, en dus niet verplicht. Kennisvorming in algemene zin, subdomein B1, is wel verplicht, maar u kunt dit dus op veel verschillende manieren inrichten. Hier vind je het examenprogramma.
Het examenprogramma is zó open geformuleerd dat je er nog veel kanten mee op kunt.
Handreiking Schoolexamens SLO
Om docenten te helpen om de grote vrijheid die het examenprogramma geeft in te vullen, heeft SLO een handreiking (pdf, 184 kB) samengesteld met daarin voorbeelden van keuzes die je zou kunnen maken in onderwerpen, diepgang, inrichting van het PTA, toetsvormen, etc.
In de handreiking lees je bijvoorbeeld dat vaccinatie als specificatie wordt genoemd bij subdomein C2. Ten eerste kun je er dus voor kiezen subdomein C2 wel of niet onderdeel te laten zijn van het programma. Als je hier voor kiest is het nog steeds jouw keuze om vaccinatie wel of niet op te nemen. Als je dus graag vaccinatie wil behandelen kan dat, maar het is niet verplicht.
Naast de handreiking van SLO biedt ook de website www.wetenschapsorientatie.nl veel inspiratie, met name over hoe je binnen het examenprogramma van ANW een vak kan opzetten dat breder dan alleen natuurwetenschappelijk van aard is.
Alle doelen en leerlijnen in één tool met Leerplan in beeld
Maak je als school bewust keuzes in het curriculum, passend bij jouw leerlingen en visie? Dan wil je goed weten wat de (wettelijke) doelen zijn en hoe de doorlopende leerlijnen in elkaar zitten. Hoe zorg je dat jouw onderwijsprogramma goed aansluit bij wat leerlingen eerder hebben gehad? Hoe maak je een goede mix van verplichte stof en keuzeonderdelen? Zoek je naar meer samenhang tussen de vakken?
Leerplan in beeld helpt je op weg. Het is een digitale tool met doorlopende leerlijnen van primair onderwijs tot bovenbouw vo, maar ook alle wettelijk voorgeschreven kerndoelen en eindtermen per vak.
Methodes
Methodes werken het examenprogramma uit tot een volledig lesprogramma. Hierin maken de schrijvers allerlei eigen keuzes. Zo kunnen ze een voorbeeld toevoegen omdat het de stof verheldert. Of een nieuw begrip omdat het de samenhang tussen twee andere begrippen duidelijk maakt. Als je jezelf bij een onderdeel van je methode afvraagt of het verplicht is, of denkt iets te missen, kijk dan in het examenprogramma om het zeker te weten.
SLO actualiseert de kerndoelen en examenprogramma’s
Inmiddels zijn de eerste opbrengsten gepubliceerd. Benieuwd naar de ontwikkelingen?