Publicaties

Om als expertisecentrum voor leerplanontwikkeling goed zicht te krijgen op signalen en behoeften vanuit de onderwijspraktijk, heeft SLO de Curriculummonitor ontwikkeld. Met dit brede, tweejaarlijkse onderzoek in het primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs wil SLO de ontwikkelingen en knelpunten in de Nederlandse curriculumpraktijk in kaart brengen en volgen. Deze publicatie beschrijft de resultaten van de verkenning van de curriculumpraktijk in het (voortgezet) speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs. Deze sluit aan op de Curriculummonitor 2014 in primair en voortgezet onderwijs.

In 2014-2015 heeft SLO op verzoek van het ministerie van OCW trendanalyses uitgevoerd voor alle vakken in primair- en voortgezet onderwijs. Ook voor het kunst- en cultuuronderwijs is een vakspecifieke trendanalyse (VTA) uitgevoerd. De trendanalyse sluit aan op de groeiende belangstelling in het landelijke onderwijsbeleid voor meer systematische informatie over – en mogelijke discrepanties tussen – het beoogde, het uitgevoerde en het gerealiseerde curriculum. De VTA beschrijft, per onderwijssector, de huidige situatie in het vakgebied en schetst vanuit een leerplankundig perspectief de actuele ontwikkelingen in praktijk, beleid en wetenschap.

Een van de taken van de school is een bijdrage te leveren aan de opvoeding van haar leerlingen tot burgers. Een belangrijk aspect van burgerschapsvorming is waardenontwikkeling. Een leerling moet weten welke morele waarden in de Nederlandse samenleving belangrijk zijn, om vervolgens een eigen visie op waarden te ontwikkelen. Van de school wordt een eigen visie op de waarden van de school verwacht, die aansluit bij de belangrijke waarden van de Nederlandse samenleving. Deze handreiking is bedoeld om schoolleiders te ondersteunen in het vormen van die visie en om het proces van waardenontwikkeling in de school te bevorderen.

In dit document presenteert het MVT-team van SLO het vreemdetalencurriculum in Nederland zoals beschreven in officiële documenten en materialen. Het gaat in op de positie van de talen in de curricula en op de landelijk vastgestelde kaders. Daarbij ligt de focus op het primair en algemeen voortgezet onderwijs. Verder besteedt het rapport aandacht aan nationale en internationale ontwikkelingen rondom het MVT-onderwijs. Het rapport besluit met een aantal aanbevelingen.

In 2015 verscheen de eerste vakspecifieke trendanalyse (VTA) voor kunst en cultuur. De VTA beschrijft, per onderwijssector, de huidige situatie in het vakgebied en schetst vanuit een leerplankundig perspectief de actuele ontwikkelingen in praktijk, beleid en wetenschap. De publicatie van 2015 bevat de basis die nu met dit addendum wordt verbreed en verdiept.Tegen de achtergrond van de discussie over Onderwijs2032 is gekeken welke bijdragen de kunstvakken leveren aan de drie hoofddoelen van het toekomstig onderwijs: kennisontwikkeling, persoonsvorming en maatschappelijke vorming. Vanwege de aandacht voor muziekonderwijs en de extra inspanningen die momenteel gepleegd worden om de kwaliteit van het muziekonderwijs in het primair onderwijs te verbeteren wordt het beoogde, uitgevoerde en gerealiseerde curriculum geschetst van muziek op school.

Doel van de trendanalyse voor bewegingsonderwijs en sport is het in kaart brengen van de belangrijkste trends en opmerkelijke ontwikkelingen binnen dit leergebied in alle sectoren van het onderwijs. Daarbij past SLO een zogenaamde BUG-systematiek toe, dit betekent dat het curriculum wordt geanalyseerd volgens de driedeling Beoogd, Uitgevoerd en Gerealiseerd. Richtinggevende vragen daarbij zijn: welke patronen en opvallende discrepanties tussen beoogd-uitgevoerd-gerealiseerd zijn zichtbaar? Welke ruimte hebben, ervaren en nemen scholen en leraren bij de vormgeving van hun onderwijs? Wat moet, mag en kan? Waar liggen aanknopingspunten en uitdagingen voor verbetering? De analyse richt zich op leerplanontwikkelaars, lerarenopleiders, beleidsmakers, directies en onderzoekers rondom bewegingsonderwijs en sport.

De Curriculumspiegel geeft een inkijkje in de stand van zaken op leerplangebied in Nederland. Het is een verslag op hoofdlijnen, met doorklikmogelijkheden naar diepgaande analyses per thema of vakgebied. Dat maakt het interessant voor iedereen die professioneel bij het onderwijs betrokken is: van beleidsmakers tot schoolleiders en van bestuurders tot leraren. De Curriculumspiegel laat zien wat de belangrijkste trends en wensen op curriculumgebied zijn, bezien vanuit het perspectief van beleid, praktijk, wetenschap en maatschappij. Dat sluit aan op de groeiende belangstelling in het landelijke onderwijsbeleid voor curriculumbrede perspectieven en afstemming over vakken, thema’s en sectoren heen. De Curriculumspiegel bestaat uit twee delen: een A-deel waarin generieke inhoudelijke thema's worden beschreven, en een B-deel dat een vakspecifieke trendanalyse bevat. Het is de bedoeling dat de Curriculumspiegel tweejaarlijks gaat verschijnen.

De Curriculumspiegel geeft een inkijkje in de stand van zaken op leerplangebied in Nederland. Het is een verslag op hoofdlijnen, met doorklikmogelijkheden naar diepgaande analyses per thema of vakgebied. Dat maakt het interessant voor iedereen die professioneel bij het onderwijs betrokken is: van beleidsmakers tot schoolleiders en van bestuurders tot leraren. De Curriculumspiegel laat zien wat de belangrijkste trends en wensen op curriculumgebied zijn, bezien vanuit het perspectief van beleid, praktijk, wetenschap en maatschappij. Dat sluit aan op de groeiende belangstelling in het landelijke onderwijsbeleid voor curriculumbrede perspectieven en afstemming over vakken, thema’s en sectoren heen. De Curriculumspiegel bestaat uit twee delen: een A-deel waarin generieke inhoudelijke thema's worden beschreven, en een B-deel dat een vakspecifieke trendanalyse bevat. Het is de bedoeling dat de Curriculumspiegel tweejaarlijks gaat verschijnen.

De Curriculummonitor wil een breed beeld geven van de stand van zaken en de knelpunten rond het curriculum zoals ervaren in de onderwijspraktijk (meso- en microniveau) in de context van landelijk onderwijsbeleid (macroniveau). Een belangrijke vraag is bijvoorbeeld in hoeverre schoolleiders en leraren houvast én ruimte ervaren om op basis van de landelijke leerplankaders en (voorbeeld)uitwerkingen vorm te geven aan het uitgevoerde curriculum. Met deze Curriculummonitor wordt een eerste stap gezet om systematisch informatie te verzamelen betreffende het uitgevoerde curriculum in het primair en voortgezet onderwijs. De focus is niet vakspecifiek, maar vakoverstijgend, gericht op actuele inhoudelijke thema's. Waar dat relevant is, worden wel voorbeeldmatig verschillen tussen vakken weergegeven. De thema's worden in de inleiding bij elk hoofdstuk kort toegelicht. Het is de bedoeling de Curriculummonitor elke twee jaar af te nemen om ontwikkelingen in beeld te kunnen brengen en beleidskeuzes te voeden.

Het wetsvoorstel kwaliteit (voortgezet) speciaal onderwijs legt de taak van scholen voor voortgezet speciaal onderwijs (vso-scholen) wettelijk vast: het onderwijs inrichten in één of meer uitstroomprofielen, te weten vervolgonderwijs, arbeidsmarkt en dagbesteding. Een drietal deelnotities wil schoolleidingen en inhoudelijk management in het vso handreikingen bieden bij de inrichting van de uitstroomprofielen. In deze deelnotitie voor het vso-uitstroomprofiel vervolgonderwijs worden leerplankundige aandachtspunten voor dit brede uitstroomprofiel nader belicht, zoals: de inrichting van de onder- en bovenbouw, het werken met een ontwikkelingsperspectief en de vormgeving van maatwerk in leerroutes, het realiseren van stages, het inrichten van examentrajecten en de transitie naar het vervolgonderwijs.

*Deze handreiking uit 2011 is gemaakt ter ondersteuning van vso-scholen voor hun onderwijsbeleid n.a.v. het concept-wetsvoorstel kwaliteit (v)so (2010) en de voorstellen voor kerndoelen vso (2010). Op dit moment actualiseert SLO samen met het onderwijsveld de kerndoelen.