Zoeken

Als onderdeel van de SLO-projecten Coördinatie invoering nieuwe examenprogramma's natuurwetenschappelijke vakken en Coördinatie invoering nieuwe examenprogramma's wiskunde heeft SLO een werkgroep Afstemming wiskunde-natuurkunde tweede fase ingesteld. De werkgroep heeft acht thema’s uitgekozen die van belang zijn voor de samenhang tussen de beide vakken. Bij elk van deze thema’s zijn aanbevelingen geformuleerd. Sommige aanbevelingen zijn voornamelijk bestemd voor docenten en lerarenopleiders die willen afstemmen met hun wiskunde- of natuurkunde-collega's, andere zijn vooral bestemd voor examenmakers of uitgevers, weer andere voor syllabus- of vernieuwingscommissies.

Afstemming tussen vakken binnen de (bèta)profielen is weliswaar in de vernieuwingen van de bèta-vakken als wenselijk en noodzakelijk genoemd, echter in de onderwijspraktijk maar beperkt gerealiseerd. De commissie toekomst wiskundeonderwijs (cTWO) heeft in haar uitgangspunten samenhang en afstemming van wiskunde met overige vakken in het havo en vwo sterk benadrukt. Om deze uitgangspunten concreet vorm te geven heeft cTWO, samen met SLO, een handreiking voor scholen en docenten opgesteld. De publicatie bestaat uit drie delen: een deel voor beleidsontwikkeling in de school en een deel dat te gebruiken is bij overleg en afstemming tussen secties en profielteams. Het laatste deel bestaat uit voorbeeldmateriaal dat in de onderwijspraktijk ingezet kan worden.

De via pilots ondersteunde vernieuwing van het bètaonderwijs in de bovenbouw havo/vwo is onderworpen aan een onafhankelijke, meerjarige curriculumevaluatie. Het doel van de evaluatie was inzicht te krijgen in de haalbaarheid, uitvoerbaarheid en toetsbaarheid van de vernieuwde programma’s. Daarnaast is nagegaan in hoeverre en onder welke condities gelijktijdige invoering van meerdere conceptexamenprogramma’s op scholen mogelijk is dan wel in hoeverre tussen de vernieuwde programma’s afstemming en samenhang mogelijk is. De evaluatierapportage in zijn geheel omvat, naast een samenvattend eindrapport, deelrapportages over de examenpilots voor natuurkunde, scheikunde, biologie, en de ontwikkeling en invoering van NLT.

De via pilots ondersteunde vernieuwing van het bètaonderwijs in de bovenbouw havo/vwo is onderworpen aan een onafhankelijke, meerjarige curriculumevaluatie. Het doel van de evaluatie was inzicht te krijgen in de haalbaarheid, uitvoerbaarheid en toetsbaarheid van de vernieuwde programma’s. Daarnaast is nagegaan in hoeverre en onder welke condities gelijktijdige invoering van meerdere conceptexamenprogramma’s op scholen mogelijk is dan wel in hoeverre tussen de vernieuwde programma’s afstemming en samenhang mogelijk is. De evaluatierapportage in zijn geheel omvat, naast een samenvattend eindrapport, deelrapportages over de examenpilots voor natuurkunde, scheikunde, biologie, en de ontwikkeling en invoering van NLT.

De aansluiting tussen vwo en wo is nog steeds voor verbetering vatbaar. Het wo zet zich daarvoor in door intensievere en meer interactieve studievoorlichting, het vwo door meer academische vorming. De mogelijkheden die vwo-scholen hierbij hebben worden samengevat in de term wetenschapsoriëntatie. Voor een groot aantal vakken in het voortgezet onderwijs is een analyse gemaakt die de relatie tussen dat vak en wetenschapsoriëntatie laat zien. In deze publicatie betreft dat het vak natuurkunde.

In het schooljaar 2013/2014 zijn de nieuwe examenprogramma's voor biologie, natuur- en scheikunde ingevoerd. Daaraan voorafgaand zijn in een nulmeting de oude en de nieuwe examenprogramma's vergeleken. De voorliggende tussenmeting uit 2014 heeft plaatsgevonden onder docenten die inmiddels een jaar ervaring hadden met de nieuwe programma's in 4havo en 4vwo. Waar mogelijk zijn de resultaten uit deze tussenmeting vergeleken met die uit de nulmeting. Naast gesignaleerde verschillen tussen oude en nieuwe examenprogramma's en verschillen tussen de drie vakken onderling komt aan bod hoe leerlingen de vernieuwde vakken ervaren. Een conclusie en discussie sluiten het rapport af.

In de examenprogramma's voor de natuurwetenschappelijke vakken wordt groot belang gehecht aan het kunnen toepassen van een concept in wisselende contexten. Deze verschillende contexten geven op hun beurt betekenis aan het concept. Het gaat dus om de wisselwerking tussen beide. SLO heeft een concept-contextvenster ontwikkeld dat zicht biedt op vier verschillende manieren waarop de wisselwerking tussen concepten en contexten kan worden uitgewerkt. In deze publicatie presenteren de auteurs een stappenplan, gebaseerd op het concept-contextvenster, dat kan helpen bij het ontwerpen van lesmateriaal of lessenseries, of bij het kiezen van reeds ontwikkeld materiaal.

Dit rapport beschrijft en analyseert de huidige (2016) stand van zaken van het curriculum van de natuurwetenschappelijke vakken in po en vo. Uit deze analyse zijn knelpunten verzameld die hebben geleid tot een zevental trends. Het betreft onder ander duurzame ontwikkeling, de concept-contextbenadering, vaardigheden en (formatieve) toetsing.

In de periode 2002 – 2010 hebben vakvernieuwingscommissies voor biologie, scheikunde en natuurkunde nieuwe conceptexamenprogramma's ontwikkeld en beproefd in examenpilots. Na een meerjarige evaluatie van de pilots zijn de nieuwe examenprogramma's voor biologie, natuurkunde, en scheikunde in schooljaar 2013-2014 ingevoerd in klas 4 van havo en vwo. Om inzicht te krijgen in de mate waarin de onderwijspraktijk verandert als gevolg van de invoering van de vernieuwde examenprogramma’s, en of deze verandering conform de beoogde vernieuwing is, zijn drie metingen uitgevoerd. Dit rapport betreft de eindmeting, gedaan in het schooljaar 2016/2017 in klas 5 havo en 5 vwo. Het beschrijft de belangrijkste bevindingen uit de eindmeting en vergelijkt deze waar mogelijk met de resultaten van de nul- en de tussenmeting.

In de periode 2002 – 2010 hebben vakvernieuwingscommissies voor biologie, natuur- en scheikunde nieuwe conceptexamenprogramma's ontwikkeld en beproefd in examenpilots. Maatschappelijke ontwikkelingen en knelpunten in het bètaonderwijs vormden aanleiding voor deze vernieuwing. De pilots zijn geëvalueerd in een onafhankelijk meerjarige curriculumevaluatie. Dit rapport doet verslag van de manier waarop examenmakers de vernieuwing concreet hebben vertaald naar een centraal examen. Aan de hand van een analysekader zijn centrale examens havo en vwo voor de vakken biologie, natuur- en scheikunde geanalyseerd. In focusgroepen zijn deze analyses besproken om te bepalen of de beoogde vernieuwing in voldoende mate wordt weerspiegeld in de centrale eindexamens.