Zoeken

In samenwerking met de Nederlandse Taalunie en de Stichtingen lezen Nederland en Vlaanderen werkt SLO aan het inventariseren en beschrijven van al het empirische en toegepaste onderzoek naar taalonderwijs dat tussen 1969 en 2004 uitgevoerd werd. In Schrijven in het basisonderwijs doen de auteurs verslag van de resultaten van het onderzoek van één domein van het taalonderwijs: het schrijfonderwijs (het schrijven van teksten). Naast beknopte beschrijvingen die zicht geven op de vraagstellingen en conclusies van de onderzoeken, bevat de publicatie een nabeschouwing waarin het onderzoek geïnterpreteerd wordt vanuit het perspectief van leerplanontwikkeling.

Opbrengstgericht werken is bedoeld om het maximale uit elke leerling te halen. Ook bij jonge kinderen valt door een doelgerichte aanpak winst te behalen, zonder dat dit ten koste gaat van het karakter van het kleuteronderwijs. Peilen is een manier om spelenderwijs zicht te krijgen op wat kinderen al kunnen, waar ze nog moeite mee hebben en welke vragen of welk niveau van spel aansluit bij hun behoefte. De observaties en ervaring van leerkrachten staan centraal bij het peilen. In de map Praatjes peilen vinden leerkrachten de ondersteuning om spelletjes doelgericht in te zetten voor het peilen van de mondelinge taalontwikkeling. Het uitgangspunt is dat het kind zich niet onder druk gezet voelt, maar bezig is met spelactiviteiten terwijl de leerkracht de ontwikkeling op systematische wijze volgt.

Dit verslag geeft een beeld van schrijfonderwijs Nederlands in het vo, zoals dat in drie lesmethoden wordt aangeboden en door achttien leraren naar eigen zeggen wordt gerealiseerd. Het betreft de methoden Nieuw Nederlands, Op Niveau en Talent Wat bieden de methoden aan, hoe interpreteren de leraren het in de methoden aangeboden curriculum, hoe gaan ze met de methoden om en verzorgen zij hun schrijfonderwijs?

Na de eerste ervaringen in het werken met het referentiekader blijkt in de huidige praktijk de beoordeling van schrijfvaardigheid sterk uiteen te lopen. De betrouwbaarheid van schrijfvaardigheidsbeoordeling moet vergroot worden om recht te doen aan zowel de referentieniveaus als aan de prestaties van de leerlingen. Deze publicatie laat de totstandkoming zien van drie feedbackformulieren en een beoordelingsmodel voor het schrijfonderwijs in de tweede fase. Praktijkervaringen worden beschreven, evenals tips om de instrumenten in praktijk te brengen.

Deze publicatie laat zien hoe de leraar op het agrarisch vmbo binnen zijn eigen leergebied taalgericht kan werken, hoe hij zijn lessen kan herontwerpen en lesmateriaal op een andere manier kan inzetten. Naast deze zijn er nog drie publicaties ontwikkeld die dienst doen als vakspecifieke ondersteuning voor docenten die dagelijks te maken hebben met de spanning tussen gestelde vakdoelen en de taalvaardigheid van leerlingen. Het betreft publicaties voor de vakkenclusters talen, mens- en maatschappijvakken en exacte vakken.

Deze publicatie laat zien hoe de talenleraar op het vmbo binnen zijn eigen leergebied taalgericht kan werken, hoe hij zijn lessen kan herontwerpen en lesmateriaal op een andere manier kan inzetten. Naast deze zijn er nog drie publicaties ontwikkeld die dienst doen als vakspecifieke ondersteuning voor docenten die dagelijks te maken hebben met de spanning tussen gestelde vakdoelen en de taalvaardigheid van leerlingen. Het betreft publicaties voor de vakkenclusters mens- en maatschappijvakken, exacte vakken en de groene vakken.

SLO onderzoekt sinds enkele jaren de mogelijkheden om de schakelfunctie van de theoretische leerweg van het vmbo naar zowel havo als mbo te verbeteren. Deze publicatie onderzoekt hoe leerlingen specifiek voorbereid kunnen worden binnen het vak Nederlands. Aan de orde komt welke hiaten in de basiskennis worden geconstateerd en waar de oorzaken daarvan kunnen liggen. Verder zijn twee veelgebruikte leergangen geanalyseerd, waarbij is gekeken in hoeverre deze zorgen voor een goede aansluiting, dan wel problemen kunnen geven voor doorstromende leerlingen. Ten slotte worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan voor een doorlopende leerlijn Nederlands.

Bij de herziening van de examenprogramma’s vmbo in 2007 publiceerde SLO de Handreiking schoolexamen nederlands vmbo. Het doel van de handreikingen is om leraren en scholen op weg te helpen bij de vormgeving van het schoolexamen. In 2011 is het examenprogramma Nederlands voor vmbo opnieuw gewijzigd in verband met de invoering van het referentiekader taal en rekenen. Deel I van de publicatie werkt de wijzigingen die hiermee samenhangen uit. In deel II is de Handreiking schoolexamen Nederlands vmbo uit 2007 integraal opgenomen.

Bij de herziening van de examenprogramma’s havo/vwo in 2007 publiceerde SLO de Handreiking schoolexamen Nederlands havo/vwo. Het doel van de handreikingen is om leraren en scholen op weg te helpen bij de vormgeving van het schoolexamen. In 2011 is het examenprogramma Nederlands voor havo/vwo opnieuw gewijzigd in verband met de invoering van het referentiekader taal en rekenen. Deel I van de publicatie werkt de wijzigingen die hiermee samenhangen uit. In deel II is de Handreiking schoolexamen Nederlands havo/vwo uit 2007 integraal opgenomen.

De invoering van het Referentiekader taal en rekenen stelt het basisonderwijs voor de vraag langs welke weg de eindniveaus 1F en 1S/2F te bereiken zijn. Hoe is de opbouw van de leerstof voor de verschillende domeinen over de groepen 1 tot en met 8? Welke didactiek is geschikt om die leerstof in de verschillende groepen aan de orde te stellen? Een serie van vier publicaties, elk over één van de domeinen van het taalonderwijs, wil antwoord geven op deze vragen. De voorliggende publicatie bevat een uitwerking van doorlopende leerlijnen voor het schrijfonderwijs. Na een korte schematische beschrijving van de leerstof van schrijven en een beschrijving van de algemene kenmerken van de leerlijn schrijven volgt een karakteristiek van de schrijfdidactiek voor de groepen 3-8. Twee bijlagen geven voorbeelden van teksten van leerlingen met de bijbehorende schrijftaken. Analyses van deze schrijftaken en teksten geven een concretisering van de leerlijn schrijven.