kerndoel 52 en 53 - Toelichting en verantwoording


Kerndoel 52

De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.

Kerndoel 53

De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.


Tien tijdvakken en de Canon van Nederland

De kerndoelen 52 en 53 hebben beide betrekking op gebeurtenissen, verschijnselen, ontwikkelingen en personen en kennis en inzichten hierover. In kerndoel 52 wordt de inhoud gerelateerd aan de 10 tijdvakken zoals beschreven in het Advies van de Commissie historische en maatschappelijke vorming, SLO, 2001 (De Rooij). In kerndoel 53 wordt de inhoud gerelateerd aan belangrijke gebeurtenissen en personen.

In februari 2010 is het wetsbesluit bekrachtigd waarin wordt aangegeven dat bij de formulering van kerndoel 52 de volgende zin wordt toegevoegd:
'De vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken.'

Deze aanpassing van kerndoel 52 wordt verantwoord met de tekst: 'De canononderwerpen kunnen in het onderwijs gebruikt worden om de tien tijdvakken, en de kenmerkende aspecten daarvan, uit te werken en te illustreren. Met de verwijzing naar de canon van Nederland in de kerndoelen, wordt onderstreept dat de canon een waardevol instrument is, waar scholen bij de inrichting van het onderwijsprogramma niet aan voorbij behoren te gaan. Zowel voor het basisonderwijs als voor het voortgezet onderwijs wordt op identieke wijze bepaald dat de vensters van de canon van Nederland dienen als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken. Dit doet niet af aan het verschil dat er bestaat tussen het geschiedenisonderwijs in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. In het basisonderwijs ligt de nadruk op de geschiedenis van Nederland. In het voortgezet onderwijs ligt meer nadruk op internationale ontwikkelingen. Daaruit vloeit voort, dat de rol van de vensters van de canon van Nederland in basisonderwijs en voortgezet onderwijs waarschijnlijk in de praktijk enigszins zal verschillen. Dit wordt echter bepaald door de keuzen van scholen, leraren en makers van leermiddelen.'

Gecombineerde uitwerking van de kerndoelen 52 en 53

Aangezien het gewenst is een eenheid te hebben in de presentatie van de inhouden bij deze twee kerndoelen, is gekozen voor een gecombineerde uitwerking van deze kerndoelen in Tule. Hierbij zijn de mogelijke inhouden en de relevante canonvensters gekoppeld aan de tien tijdvakken. Er is bewust geen verdeling van de inhouden over de groepen gemaakt. Meestal zal bij de lagere groepen (groep 3/4) de historische inhoud bestaan uit losse, voorbereidende activiteiten met inhouden uit de tien tijdvakken en de canonvensters. In de groepen (5,) 6, 7 en 8 wordt meer systematisch gewerkt aan de kerndoelen. Aan de hand van eenvoudige en concrete situaties, opdrachten, afbeeldingen en verhalen krijgen de kinderen een beeld van historische gebeurtenissen, verschijnselen, ontwikkelingen en personen uit onze Nederlandse geschiedenis.

Zelf keuzes maken

Uitgangspunt bij de Canon van Nederland is dat ernaar wordt gestreefd om alle vensters zowel in het basisonderwijs als in de onderbouw van het voortgezet onderwijs aan de orde te laten komen. Wat in de praktijk daadwerkelijk in een bepaalde groep wordt behandeld en in welke mate, is enerzijds afhankelijk van de affiniteit die de doelgroep met het onderwerp heeft, in hoeverre het onderwerp past bij het niveau van de doelgroep en van de relatie van een onderwerp met de regio en de omgeving van de school. Anderzijds zijn de werkwijze en didactische uitgangspunten van waaruit het onderwijs wordt vormgegeven op de school en in de groep bepalend voor de keuze en de diepgang van de onderwerpen. Sommige onderwerpen zullen dan ook minimaal aan bod komen in het basisonderwijs. Andere komen veel uitgebreider aan bod, net zoals dat ook nu al het geval is in het (geschiedenis-)onderwijs.

Niet alle canonvensters hebben een directe relatie met kenmerkende aspecten van geschiedenis. Deze onderwerpen hoeven dan ook niet hier aan de orde te komen. Het ligt voor de hand om hiervoor aan te sluiten bij andere relevante vakken als aardrijkskunde, natuurkunde, Nederlands, kunst en cultuur en levensbeschouwing. Het gaat hierbij om:

  • Hebban olla vogala
  • De Beemster
  • Vincent van Gogh
  • De Stijl
  • De haven van Rotterdam
  • De watersnoodramp
  • De gasbel
  • Annie M.G. Schmidt

Voor de volledigheid zijn deze canonvensters wel bij de uitwerking van de inhoud opgenomen, maar zijn cursief weergegeven.

Meer informatie over de Canon van Nederland op de speciale website: www.entoen.nu

NB.      C = venster uit de Canon van Nederland