Oriëntatie op jezelf en de wereld - Natuur en techniek - kerndoel 42 - Toelichting en verantwoording


De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur.


Toelichting

Met behulp van eenvoudige onderzoekjes doen leerlingen kennis op over en ontwikkelen ze inzicht in eigenschappen van materialen zoals verschillende soorten hout, metaal en kunststof. Hoe gedragen voorwerpen die hiervan zijn gemaakt zich in water: drijven of zinken ze? Geleiden ze elektriciteit die door een stroomkring gaat? Zijn ze magnetisch? Laten ze licht door, en voelen ze warm of koud aan? De leerlingen doen ervaring op met natuurkundige verschijnselen zoals kracht, elektriciteit, magnetisme en temperatuur.

In andere onderzoekjes kunnen leerlingen verschijnselen als licht en geluid ervaren. Ze ervaren dat licht afkomstig is van lichtbronnen en dat ze zonder die lichtbronnen niets kunnen zien. Ook leren ze dat lichtbronnen schaduwen vormen van voorwerpen die ze beschijnen. Met behulp van muziekinstrumenten leren ze dat geluid hard en zacht kan zijn en dat er verschillende toonhoogten voorkomen. Ook leren kinderen dat geluid zich door materiaal heen kan voortplanten.

Verantwoording

Kinderen komen in hun dagelijks leven in aanraking met natuurkundige verschijnselen. Op de basisschool moet een keuze worden gemaakt welke hiervan worden behandeld. In deze leerlijn zijn slechts een zestal natuurkundige verschijnselen uitgewerkt. Deze selectie is noch bedoeld sturend te zijn, noch bedoeld volledig te zijn. De beschrijving van de inhoud van de leerlijn dient gezien te worden als voorbeeld van hoe een natuurkundig verschijnsel opbouwend wordt aangeboden.

In groepen 1 t/m 4 ligt de nadruk op het ervaren van de verschijnselen, zoals de kinderen die tegenkomen in hun dagelijks leven. In de groepen 5 t/m 8 gaat het er om dat kinderen deze verschijnselen leren te hanteren in hun dagelijkse bezigheden.

Veel van de als voorbeeld beschreven natuurkundige verschijnselen komen tot uiting in verschillende materialen. Vandaar dat als insteek is gekozen om met kleine onderzoeken en experimenten verschillende materialen, en daarmee de natuurkundige verschijnselen, te verkennen. Het onderzoeken is hierbij een aanbevolen aanpak, omdat dit kinderen de gelegenheid biedt begripsvorming op te bouwen aan de hand van ervaringen met concrete materialen.


Toelichting: Ontdekdoos

Een ontdekdoos bevat materialen en kaarten met opdrachten die bij één onderwerp horen. De kinderen kunnen er individueel of in groepjes mee werken.

Toelichting: Techniektorens

Een lesconcept voor het vak techniek voor alle groepen in het basisonderwijs. Het materiaal bestaat uit drie opvallend gekleurde opbergmeubels met leskisten en lesbeschrijvingen (lesmappen) voor ruim 80 technieklessen aansluitend aan de kerndoelen voor techniek. Per groep wordt uitgegaan van tien lessen van een uur. De opdrachten moeten overwegend zelfstandig, in kleine groepjes uitgevoerd worden.