Wet & toezicht
Sinds 2006 hebben alle scholen voor primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs in Nederland de wettelijke verplichting om vanuit hun eigen visie vorm te geven aan burgerschap op school. In 2021 is deze opdracht aangescherpt om duidelijkere richtlijnen te bieden aan scholen over wat van hen wordt verwacht met betrekking tot burgerschapsonderwijs.
Wet verduidelijking van de burgerschapsopdracht aan scholen in het funderend onderwijs (2021).
De inspectie beoordeelt of scholen en instellingen aan deze wettelijke eisen voldoen en of het bestuur haar zorgplicht invult. Deze beoordeling is integraal onderdeel van het inspectietoezicht. De wettelijke eisen zijn verwerkt in de Standaard basisvaardigheden.
Onderzoek Peil.Burgerschap
Op 9 maart 2022 publiceerde de Inspectie van het Onderwijs het onderzoek Peil.Burgerschap einde basisonderwijs 2019-2020. Daaruit blijkt dat 2/3 van de leerkrachten en schoolleiders vindt dat het burgerschapsonderwijs op hun school verder ontwikkeld moet worden. Op ongeveer de helft van de scholen formuleren leerkrachten geen concrete leerdoelen voor burgerschapsvorming, wordt de burgerschapsontwikkeling van leerlingen niet systematisch gevolgd en vindt er geen periodieke bijstelling van het burgerschapsonderwijs plaats op basis van ervaringen en resultaten. De dagelijkse focus in het burgerschapsonderwijs ligt op sociaal-emotionele ontwikkeling. Leerdoelen als het ontwikkelen van maatschappelijke betrokkenheid en kritisch leren nadenken over de samenleving komen veel minder aan bod.
Reflectiewijzer
Als het gaat om doelgericht en samenhangend burgerschapsonderwijs, zijn er vier thema’s waarmee schoolteams direct aan de slag kunnen: visievorming, sociale en maatschappelijke doelen, samenhangend aanbod en een doorlopende leerlijn, volgen van de leerlingen.
Naar aanleiding van de resultaten van het peilingsonderzoek is door SLO in samenwerking met de Inspectie van het Onderwijs voor die vier thema’s een reflectiewijzer ontwikkeld, waarmee leraren in de klas aan de slag kunnen om hun eigen burgerschapsonderwijs te verbeteren