Publicaties

This report shows the results of a study into the CEFR performance level for speaking skills achieved by students in the final year of vmbo, havo and vwo. The study was performed by SLO, in cooperation with Cambridge Assessment English, in the period from November, 2016 to March, 2017.

In 2007 heeft SLO in opdracht van het ministerie van OCW, streefniveaus geformuleerd voor de verschillende vaardigheden die volgens de eindexamenprogramma's moderne vreemde talen vmbo, havo en vwo getoetst moeten worden. Hoe deze streefniveaus zich verhielden tot de daadwerkelijke prestaties van leerlingen op het eindexamen was niet bekend. Om in deze leemte te voorzien is onderzoek uitgevoerd naar de schrijfvaardigheid Engels, Duits en Frans van havo- en vwo-leerlingen. Ook de lees-, kijk- en luistervaardigheid Engels, Duits en Frans voor alle niveaus van het voortgezet onderwijs is onderzocht. Dit rapport, over de gespreksvaardigheid Engels in vmbo, havo en vwo, completeert het beeld van de taalniveaus van leerlingen.

Het eindexamenprogramma moderne vreemde talen (MVT) voor havo en vwo bevat examendomeinen voor de taalvaardigheden lezen, luisteren, gesprekken voeren / spreken en schrijven. Alle vaardigheden dienen te worden opgenomen in de lesprogramma's en te worden getoetst als onderdeel van het eindexamen. Daarbij krijgt leesvaardigheid de zwaarste weging, doordat deze vaardigheid in het centraal examen wordt getoetst en daarmee vijftig procent van het eindcijfer bepaalt. De overige vaardigheden worden in het schoolexamen getoetst. Het toetsen van de schoolexamenonderdelen gebeurt onder verantwoordelijkheid van de vaksectie, die toetsvorm en -inhoud en weging zelf kan bepalen. Voor gespreksvaardigheid resulteert dit in een grote variatie aan keuzes. Mede daarom zijn er geen landelijke gegevens bekend over hoe leerlingen daadwerkelijk voor deze vaardigheid presteren. De indruk bestaat echter dat de productieve vaardigheden, vooral de mondelinge, vaak weinig aandacht krijgen. Om hier meer inzicht in te krijgen is in de zomer van 2013 onderzoek gedaan naar doelstellingen en toetsing van gespreksvaardigheid Engels, Duits en Frans in het havo en vwo. Dit rapport beschrijft de onderzoeksopzet en de resultaten van de digitale enquête. Het sluit af met de conclusies die uit de resultaten van de enquête kunnen worden getrokken.

This research report tries to link the writing skills in English, Germand and French of students of 5th form havo and 6th form vwo to the levels of the Common European Framework of Reference (CEFR) using a standard-setting procedure. It presents the results of the study and describes the design of the standard-setting procedure.

De aansluiting tussen vwo en wo is nog steeds voor verbetering vatbaar. Het wo zet zich daarvoor in door intensievere en meer interactieve studievoorlichting, het vwo door meer academische vorming. De mogelijkheden die vwo-scholen hierbij hebben worden samengevat in de term wetenschapsoriëntatie. Voor een groot aantal vakken in het voortgezet onderwijs is een analyse gemaakt die de relatie tussen dat vak en wetenschapsoriëntatie laat zien. In deze publicatie betreft dat het vak Engels.

SLO ontwikkelt voor de schoolexamens voor alle vakken in het voortgezet onderwijs handreikingen voor de inrichting van het schoolexamen. Deze handreikingen gaan niet in op de vraag hoe het afnemen van toetsen en examens aangepast kan worden voor auditief beperkte leerlingen. De onlangs aangescherpte exameneisen kunnen voor dove en slechthorende leerligen nadelig werken, omdat zij extra belemmeringen moeten overwinnen bij taalleren. Met name bij de schoolexamens mondelinge taalvaardigheid zou dit tot onoverkomelijk lage cijfers kunnen leiden. Het is de taak van de school belemmeringen weg te nemen die een leerling wegens een beperking ondervindt in onderwijs, toetsing en examinering. Suggesties en adviezen hiervoor zijn te vinden in deze handreiking voor de moderne vreemde talen.

Taalprofielen 2015 is bedoeld voor docenten moderne vreemde talen, lerarenopleiders en ontwikkelaars van lesmateriaal en toetsen. De publicatie beschrijft de ontwikkeling van vreemdetaalcompetenties in de vorm van concrete 'can do-statements': kernachtige uitspraken over wat iemand kan doen in een vreemde taal. Deze uitspraken zijn in een zodanige volgorde geplaatst dat ze per vaardigheid de ontwikkeling laten zien van een zeer elementaire tot een vergevorderde taalvaardigheid. Uitgangspunt vormt de geaccrediteerde Nederlandse vertaling van het Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment (CEFR) door de Nederlandse Taalunie.

In dit document presenteert het MVT-team van SLO het vreemdetalencurriculum in Nederland zoals beschreven in officiële documenten en materialen. Het gaat in op de positie van de talen in de curricula en op de landelijk vastgestelde kaders. Daarbij ligt de focus op het primair en algemeen voortgezet onderwijs. Verder besteedt het rapport aandacht aan nationale en internationale ontwikkelingen rondom het MVT-onderwijs. Het rapport besluit met een aantal aanbevelingen.

Het MVT-team van SLO heeft in een tweejarig traject negen scholen begeleid bij het implementeren van het ERK in hun talenonderwijs. De ervaringen van deze scholen zijn gebundeld en kunnen als inspiratiebron dienen voor andere scholen. In de interviews met de kartrekkers op de deelnemende scholen worden telkens de speerpunten en de concreet bereikte resultaten gepresenteerd. Daarna volgen zeven struikelblokken waarover de scholen zich gezamenlijk gebogen hebben en waarbij zij mogelijkheden voor aanpak hebben voorgesteld. Afgesloten wordt met een beknopte lijst aandachtspunten voor een succesvolle implementatie van het ERK.

Het onderwerp van deze publicatie is het vak Engels als schakel in de aansluitingsketen havo - hbo. Aan de hand van deskresearch, interviews met docenten en enquêtes onder leerlingen, in zowel hbo-instellingen als op toeleverende havo-scholen, is nagegaan of er sprake is van aaansluitingsproblematiek, en zo ja welke. Geconcludeerd wordt dat wat bij het vak Engels een goede aansluiting het meest in de weg staat, niet zozeer de taalbeheersing van de leerling is, maar het ontbreken van afstemming tussen de accenten die het voortgezet- en het vervolgonderwijs leggen in die taalbeheersing, èn de toenemende discrepantie in taaldidactiek.