NPO: Hoe pak ik dat aan?

Door: Stephanie Kastelein

Al gehoord over het Nationaal Programma Onderwijs? Of druk bezig met het schrijven van de plannen? Het ministerie van OCW heeft besloten dat het onderwijs 8,5 miljard euro krijgt om te werken aan de achterstanden die opgelopen zijn door de coronapandemie. Dit komt neer op zo’n 700 euro per leerling per jaar! Een behoorlijk bedrag, zeker voor een demissionair kabinet om zo’n groot bedrag uit te geven. Het geld is bedoeld om te ‘repareren’ en te verduurzamen’. Met als doel dat in het vervolg grotere verschillen tussen leerlingen worden voorkomen. Op 23 april heb ik een verhelderend webinar gevolgd van de Sectorraad Praktijkonderwijs in samenwerking met OCW. Ik neem jullie graag mee in wat ik tijdens deze webinar heb gehoord en wat ik op verschillende websites heb gelezen.

Niet alleen op cognitief gebied

Wat is precies de bedoeling? Het is de bedoeling dat scholen een plan schrijven. Het moet een brede aanpak zijn, dat wil zeggen: kijk niet alleen op cognitief gebied, maar ook bijvoorbeeld op sociaal-emotioneel gebied en het welbevinden. Maar hoe begin je daar nou mee? Om je op weg te helpen heeft OCW een stappenplan gemaakt voor het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het gespecialiseerd onderwijs. Dit stappenplan hoef je niet per se te gebruiken, maar kan wel handig zijn. Je kiest dan het stappenplan uit dat het beste bij jouw onderwijspraktijk past. Als je veel werkt met leerlingen die specifieke onderwijsbehoeften hebben, dan zou ik voor de laatste gaan. Het stappenplan bestaat uit drie fases en acht stappen. Hieronder zal ik de drie fases kort met jullie doornemen.

Domeinen concretiseren

In fase 1 ga je de cognitieve ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling en welbevinden en eventueel de praktijkvorming in beeld brengen. Dit doe je door domeinen te concretiseren, beschikbare gegevens te inventariseren en ontbrekende gegevens te verzamelen. Kijk dan naar hoe het ging, wat de resultaten waren voor de coronapandemie en welk beeld je nu ziet. Hoeveel leerstof hebben leerlingen gemist? Hebben leerlingen vertragingen opgelopen? Zo ja, op welk gebied? Zijn er leerlingen die een achterstand hebben opgelopen in hun ontwikkelingsperspectief? En hoe ging het sociaal-emotioneel met leerlingen voor de coronapandemie en hoe gaat het nu? Allemaal vragen die bijvoorbeeld door middel van waarnemingen, testen, toetsen en observaties in beeld kunnen worden gebracht. Van toegevoegde waarde is om ook het gesprek aan te gaan met leerlingen en ouders over hun bevindingen. Vervolgens ga je een analyse maken op leerling-, groeps- en schoolniveau. Hieruit zullen verklaringen, gevolgen en conclusies ontstaan.

Behoeftes, mogelijkheden en keuzes

In fase 2 ga je de mogelijkheden van de behoeftes en mogelijkheden van de school bespreken, intern en met de MR. Bekijk hierbij ook waar je zinvol (meer) kunt samenwerken met het samenwerkingsverband, de gemeente en de zorg. In fase 3 ga je doelen formuleren om passende en kansrijke interventies uit te voeren binnen het schoolprogramma 2021-2022. Hiervoor dien je te kiezen uit de menukaart met interventies. Bedenk hierbij: welke interventies doen ertoe? Wat kost het ons? Wat levert het op? Wat zijn de resultaten? In deze fase komt dus het kritisch kijken naar welke interventies je wilt inzetten op jouw school aan de orde. Dit moet aansluiten op de uitkomsten van fase 1 en 2. Je kunt bijvoorbeeld kiezen om extra personeel in te zetten (denk aan onderwijsassistenten en jongerenwerkers), activiteiten te organiseren (denk aan extra lesaanbod of groepsvormingsactiviteiten), of interne/externe experts in te zetten (denk aan het uitwerken van een taal- of rekenbeleid of de uitwerking van executieve functies binnen de school).

Tools, suggesties en interventies

SLO heeft verschillende tools en suggesties voor interventies voor je. Deze staan op de website slo.nl/npo. Voor het primair onderwijs zijn er focusdoelen voor verschillende leergebieden opgesteld. SLO heeft deze focusdoelen in opdracht van OCW ontwikkeld. Voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften is daarbij beschreven bij welke inhoudsonderdelen extra rekening gehouden moet worden. Focusdoelen zijn een hulpmiddel om keuzes te maken in het curriculum. Wanneer je als leraar de situaties van je leerlingen in kaart hebt gebracht, dan weet je op welke onderdelen extra aandacht nodig is. Hier kun je je op focussen in de periode tot aan de zomervakantie 2021. Voor het voortgezet onderwijs zijn er handreikers bij elkaar gezet. Deze helpen je om een keuze te maken in wat je leerlingen aanbiedt en hoe je het aanbiedt. Er is zelfs een aparte pagina voor het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs.

Heb je een plan, dan moet je hiervoor instemming krijgen vanuit de MR en een verantwoording afleggen in het jaarverslag. OCW heeft dan in september drie vragen voor je.

• Heb je een scan?
• Heb je een schoolprogramma?
• Heb je instemming van de MR?

De gevolgen van de coronacrisis zullen op veel scholen niet binnen één jaar opgelost zijn. En dat hoeft ook niet. Wel is het belangrijk om de ontwikkeling van leerlingen te blijven volgen en de aanpak te blijven afstemmen op veranderende inzichten.

Ik wens je veel succes in het maken van goede keuzes en mooie plannen! Laat je ons weten waar jullie mee aan de slag gaan?