B7: Waarneming door het organisme (vwo)

Moeilijke contexten

Gezondheid
De opticien verzamelt in de eigen praktijk informatie over diverse soorten lenzen om een goed advies te kunnen geven aan klanten die hun bijziendheid gecorrigeerd willen zien.

Sport
Trainers en fysiotherapeuten in een landelijk trainingscentrum onderzoeken het effect van diverse soorten starttrainingen bij sporters met het doel het aantal valse starten in de wedstrijdsport te verminderen.

​​​​Omschrijving van de eindterm

De kandidaat kan in contexten bijvoorbeeld:

• de werking van een zintuig in het algemeen beschrijven en toelichten wat daarbij de rol van de hersencentra is;
• de bouw van het oog beschrijven en toelichten;
• het verband tussen adequate prikkel en reactie beschrijven;
• de principes van een regelkring herkennen bij de werking van het zintuigstelsel;
• de relatie van het zintuigstelsel met het spier-, zenuw- en hormoonstelsel beschrijven;
• verbanden beschrijven tussen het gebruik van de zintuigen en het functioneren van een organisme.​

Mogelijke deelconce​​pten​​

Centraal zenuwstelsel, perifeer, grote en kleine hersenen, centra voor gevoel, beweging, en voor zien in de hersenschors, hersenstam, ruggenmerg, optisch chiasma, gevoels-, schakel- en bewegingszenuwcellen, impulsgeleiding, adaptatie, gewenning reflexboog, pupil, netvlies, staafjes, kegeltjes, gele vlek, blinde vlek, adequate prikkel, mechanische, chemische, licht-, temperatuur-, tast- en pijnreceptoren.

Relatie met andere subdomeinen

Centraal Examen

• B4 Zelfregulatie van het organisme

Schoolexamen

• B6 Beweging van het organisme

Suggesties voor lesmateriaal en achtergrondinformatie​

• Prikkelverwerking​ in Biobits 'De maakbare mens' aflevering 99: aan de orde komen de aansluiting van een cochleair implantaat bij een doof meisje en een fiets voor mensen die door een dwarslaesie hun benen niet meer kunnen gebruiken. Bij de zenuwziekte ALS wordt een verhoogde hersenactiviteit waargenomen. Door neurostimulatie is het mogelijk om de activiteit van de motor hersenschors te remmen.
• O. Sacks (2011). What hallucination reveals about our minds. TED-talk (18:48).
• P. Sinha, P. (2011). How brains learn to see. TED-talk (18:23).​